De vriendschap, de rellen en de stad
Dolende dertigers bevolken Het objectief, het debuut van Martien van Agtmaal. Ze hopen op die grote liefde, willen gezien worden, maar lopen zich ondertussen te pletter op tijdelijke arbeidscontracten en rotbaantjes, terwijl ze banksurfen, onderhuren, of leven in containerwoning of studentenflat. In het tijdsbestek van een etmaal schuren ze langs elkaar heen op weg naar een feest dat zal ontaarden in rellen. Plaats van handeling is Amsterdam, een stad vol uitgaanspubliek, toeristen, woningnood, relschoppers en natuurlijk de demonstranten op de Dam.
Bromance
De drie vrienden David, Brecht en Reaux proberen zich in deze stad staande te houden. David is op zoek naar een grote liefde, maar rommelt ondertussen aan met scharrels die dat nadrukkelijk niet zijn. Hij droomt van een carrière als fotograaf maar komt aan de kost als leraar, een baan die hij ook nog eens in de loop van het verhaal zal verliezen. Brecht verdient zijn geld met het inzamelen van elektrische steppen. Hij woont in het appartement dat zijn ex onderhuurt van een vrouw die met grote regelmaat komt controleren of het stel zich aan alle regels van het illegale huurcontract houdt. Reaux is de charismatische vrouwenversierder die werkt bij een kringloopwinkel en op een luchtmatras logeert bij David of Brecht. Tussen Brecht en Reaux bloeit een bromance. Ze gedragen zich als een verliefd stel, signaleert David, die vanzelf het typische vijfde wiel is. Als ze gedrieën op stap gaan is het David die ze laten betalen voor het eten en op pad sturen om drank te halen.
Objectief
Zowel Brecht als Reaux herinneren zich een moment waarop ze de ander gered hebben, maar beiden herinneren zich een ander voorval. Reaux herinnert zich een ruzie waarbij Brecht in het ziekenhuis belandde. Brecht herinnert zich hoe hij Reaux van verstikking redde.
Dan zijn er ook nog vriendinnen Alexia en Noor, die elkaar ontmoeten hebben bij een dispuut. Ze weten van elkaars ellende, een akelige machinist en een partner met losse handjes. Is het respect voor elkaars autonomie waardoor ze wat gelaten reageren op hun beider status quo? Of zou je elkaar in een goede vriendschap moeten redden op zo`n moment? Als vertaalster Alexia een deadline voor de Groene Amsterdammer moet halen, is ze vooral bezig met uitstelgedrag. Niet wetende wat de lezer al weet, dat de stroom waarschijnlijk zal uitvallen, vult ze haar werktijd met koffie kopen, dat filmpje op YouTube bekijken. Noor zit vol blauwe plekken, is van plan om bij Sydney weg te gaan, maar schuift de uitvoer van dit plan voor zich uit. Van Agtmaal gebruikt de wisselende personale vertelperspectieven om de objectieve blik te bevragen. Het nadeel van dit consequent doorgevoerde spel met de objectiviteit is dat het identificatie, en meevoelen, met de wisselende personages soms in de weg zit.
Extreme kou
Terwijl David, Brecht, Reaux, Alexia, Noor en al die anderen naar dat grote feest gaan, want de waarschuwing voor extreme kou houdt niemand tegen, wordt vooral duidelijk dat Amsterdam in deze roman echt anders is dan in vroegere romans. Ik denk dan aan Advocaat van de hanen van A.F.Th van der Heijden, die trouwens ook zo minutieus beschrijven kan. In laatstgenoemde roman ontaarden de krakersrellen, maar streden die krakers nog ergens voor, de woningnood, al werd ook toen een omstander slachtoffer, want geraakt door een overmoedige zwaai met een als cadeau ingepakte baksteen. Bij Van Agtmaal wordt een omstander behoorlijk geraakt door een brallerig weggegooide fles champagne, maar draait het in de rellen vooral om echtheid en gezien worden:
“ Dit is echt, hoor. Dit gebeurt. Nu. Dit is de eerste keer dat we bij iets zijn wat er echt toe doet. Kijk om je heen, man. Dit is niet te organiseren, ook al zou je er tonnen tegenaan smijten. Dit is een punt in de tijd. Een markering. Alles wat hierna komt zal niet meer hetzelfde zijn als hiervoor.”
De stad
Er staan veel verwijzingen naar literatuur en kunst in het verhaal. Het gemak waarmee de personages zich bedienen van die verwijzingen zegt uiteraard iets over het milieu waartoe ze behoren, maar de auteur speelt ook met de verschillende betekenissen van het woord objectief. Het duidelijkst is dat in de (beetje vlakke) passages van Jessica, die haar kat een Gps-tracker om heeft gebonden omdat ze haar ex niet vertrouwt met de verzorging van de kat. Terwijl ze als arts ergens in de tropen bivakkeert meent ze te weten wat ze ziet. Hoeveel objectiever kan het immers worden, een apparaat dat coördinaten uitzendt. En net zoals Jessica zich pas laat gaat afvragen of wat ze ziet wel echt kan, zo kan de lezer op verschillende momenten in dit verhaal ontdekken dat het objectieve niet bestaat. Van Agtmaal schreef een geslaagd, maar weerbarstig debuut dat vooral verwachtingen oproept naar een volgend werk.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
