Roman doet in alles zijn naam eer aan
Na de magistrale roman De boom, waarmee filosoof, organisatiedeskundige en schrijver Govert Derix heeft laten zien een groot schrijftalent te bezitten, waren de verwachtingen over zijn volgende boek hoog gespannen. Tijdens een gesprek bij de voorganger van Bazarow.LIVE, twee jaar geleden, vertelde Derix over zijn nieuwe roman. Het zou weer zo’n dikke pil worden waarin hij probeerde oplossingen aan te dragen voor de problemen van de mensheid. Een ‘De boom deel II’ zo leek het. De boom uit 2021 is een groots opgezette roman waarin Derix speelt met de gedachte dat de natuur in verzet komt tegen de verwoestende praktijken van de mens. Er gebeuren wonderlijke dingen, de vleesindustrie moet het ontgelden en uiteindelijk krijgt het boek een religieuze lading waarin de lezer zich kleiner en kleiner voelt en zich realiseert dat het allemaal echt anders moet.
Die dikke opvolger van De boom is er niet gekomen. In Het onmogelijke manuscript, onderkop Een onmogelijke vertelling over de redding van de wereld, vertelt de ik-persoon dat zijn nieuwe grote roman is afgewezen door de uitgever. Hij vertrekt naar Brazilië om bij een vriend in het Amazonewoud zijn wonden te likken. Ze wandelen wat, drinken en eten wat en praten wat. Pagina na pagina gebruikt Derix om het ongenoegen van zijn alter ego over de gang van zaken te ventileren. Tussen de regels door kun je lezen dat Derix vindt dat hij (of zijn alter ego) wel degelijk een briljante roman schreef. Alleen niemand lijkt dat te snappen.
De werktitel van die grote roman was: De onmogelijke redding van de wereld. Weer het woord onmogelijk. In zijn wel gepubliceerde roman, Het onmogelijke manuscript lijkt het erop alsof Derix zijn gelijk probeert te halen en vertelt hij in de tweede helft van het boek waar de roman over had moeten gaan, een boek in een boek. De onmogelijke redding gaat over een onwaarschijnlijk verhaal waarin alles met alles te maken heeft en na een wonderlijke apotheose de mensheid met stomheid geslagen achterlaat. Het kort navertellen is haast onmogelijk. Dit zegt Derix er zelf over: “In een van de verhaallijnen maakt de lezer kennis met een Nederlandse rechts-extremistische politicus die op het punt staat om met zijn buitenlandse collega’s in Europa de macht naar zich toe te trekken. […] In een andere verhaallijn ontmoeten we een witte poedel die midden op een grasveld in Lissabon drie drolletjes draait. Uit dat hoopje groeit een roos [… die] uitgroeit tot reusachtige proporties, naar de zon koerst en zich voor onze moederster plaatst: spektakel dat geen natuurwet of algoritme had kunnen voorspellen.” In een derde verhaallijn probeert een andere Nederlander juist het goede te doen. Door de ontploffing van de roos wordt de staatsgreep afgeblazen, de mensheid is tegen de zon beschermd, eind goed, al goed.
Is De boom een goed opgezette en uitgewerkte roman, Het onmogelijke manuscript is een boek dat maar niet op gang komt, 200 pagina’s gesprekken tussen twee weinigzeggende figuren is echt te veel van het goede. Daarbij gaat het over een gefrustreerde schrijver die niet snapt waarom niemand hem snapt. In meerdere van zijn boeken komt Derix met een onmogelijk plot waarin alles met alles elkaar te maken heeft. Tot nu toe pakte dat alleen in De boom goed uit. De reden is dat in de boom Derix gewone mensen opvoert, die onverwacht en tegen hun zin in onderdeel worden van grote gebeurtenissen op het wereldtoneel. In Het onmogelijk manuscript en de subvertelling De onmogelijke redding grijpt hij weer terug op personages die larger than life zijn, met de zelfgenoegzame ik-persoon voorop. Hij noemt nota bene zelf het verhaal in het verhaal een verhaal dat wel een beetje over de top is, maar gaat het toch vijftig pagina’s lang aan zijn lezers vertellen? Het boek staat gelukkig nog vol met vele interessante gezichtspunten en filosofische grapjes waardoor je toch maar doorleest. Maar helaas komen deze in deze roman niet goed tot hun recht omdat zowel de gesprekken tussen de twee mannen als het verhaal in het verhaal niet overtuigen.
Kun je boos zijn op een schrijver? Kun je boos zijn op een schrijver waarvan je weet dat zijn talent enorm is, maar die te veel gelooft in onmogelijk verhalen om consequent goede boeken te schrijven? Ja, dat kan, weet ik nu, ik was even heel boos op Derix. Hij kan veel beter.
—
