Postume roman van Gabriel García Márquez: poëtisch gedetailleerde eenvoud
Ana Magdalena Bach, het hoofdpersonage In augustus zien we elkaar, studeerde letteren en kunstgeschiedenis. Haar vader was een begenadigd pianoleraar en veertig jaar lang conservatoriumdirecteur. Haar moeder was gedurende gans haar professionele carrière, ondanks andere talenten, lerares. Tijdens haar studententijd huwde ze met een dirigent die later de plaats zou invullen van haar vader als pianoleraar. Ze is zesenveertig en zevenentwintig jaar naar tevredenheid getrouwd. Haar kinderen zijn zonder meer geniale musici. Haar zoon was op 22-jarige leeftijd eerste cellist in het Nationaal Symfonieorkest. Haar dochter speelde nagenoeg elk instrument op het gehoor met zeer veel interesse voor jazz, al had zij andere plannen, tegen de wil van haar ouders in, met haar leven.
Gouden ogen
Jaarlijks, op 06 augustus, maakt Ana een bootreisje naar een eiland in het Caribisch gebied. Een overnachting, langer is zij nooit weg. Op het hoogste punt van het eiland ligt haar moeder begraven, haar laatste wilsbeschikking. Elk jaar legt ze daar een boeket gladiolen neer ter nagedachtenis aan de vrouw waarvan zij de prachtige gouden ogen erfde.
“Het was de enige eenzame plek waar ze zich niet alleen kon voelen.”
De enige avond op het eiland was altijd saai tot zij, de voorbeeldige en trouwe echtgenote, op zoek gaat naar een minnaar.
Ana Magdalena is een zeer aantrekkelijke vrouw. Het duurt dan ook nooit lang voor zij iemand aan de haak slaat (of zoals je zelf wil, aan de haak wordt geslagen), al zijn de uitverkorenen nogal vreemde snuiters, onder andere een advocaat met gelige plukjes haar, een bisschop en een seriemoordenaar. Hoe dan ook, haar eenzame avonden maken plaats voor al dan niet geslaagde belevenissen tussen de lakens van een al dan niet comfortabel hotelbed. Meer en meer keek zij uit naar haar jaarlijkse uitstap waarbij de gladiolen op het graf van haar moeder niet meer het belangrijkste wapenfeit was.
Metamorfose
Natuurlijk moesten haar escapades voor iedereen strikt geheim blijven en elk spoor moest worden gewist. Haar hele bestaan ondergaat een grondige metamorfose en haar ontrouw doet haar twijfelen: zekerheden zijn plots niet meer zo zeker en haar tot dan toe gelukkige huwelijk staat op losse schroeven. Het gaat zelfs zo ver dat zij gaat twijfelen aan de huwelijkstrouw van haar echtgenoot.
Dit is, samen met de sporadische gebeurtenissen in de rand, wel het belangrijkste van het boek: de evolutie van het karakter van Ana Magdalena Bach. Daarin vinden we ongetwijfeld de realistische kijk weer van de auteur op de maatschappij en de ontwikkeling van het individu in een wereld die geen dag lijkt op de vorige dag. Het is voor Marquez misschien niet evident, maar hij verplaatst zich, geslaagd of mislukt, in de gedachtegang van een vrouwelijk hoofdpersonage.
Over Gabriel García Márquez (Columbia, 1927 – Mexico Stad, 2014), Nobelprijswinnaar Literatuur in 1982, hoeven niet veel woorden meer geschreven te worden. Hij was een van de grootste auteurs van zijn tijd wat resulteerde in het onvergetelijke, geprezen en verfilmde (Netflix) Honderd jaar eenzaamheid (1968). En toch, …
In augustus zien we elkaar is toch wel bijzonder. Niet alleen omdat het postuum verschenen is, tien jaar na zijn overlijden, maar vooral door de gezondheidstoestand (toenemend geheugenverlies) waarin de geprezen auteur verkeerde op het moment dat hij dit boekje geschreven heeft. Zelf vond hij het maar niets, zoals zijn erven, Rodrigo en Gonzales García Barcha het vermelden in hun eerlijke voorwoord.
“Dit boek is niets. Het moet vernietigd worden.”. Dat deden zijn zonen dus niet: zij hopen dat vader hun dit verraad kan vergeven.
Het is duidelijk dat dit niet meer de grote Marquez is van de gloriejaren waarin hij onder andere succes boekte met Kroniek van een aangekondigde dood en Liefde in tijden van cholera. Het blijft allemaal nogal oppervlakkig. Ook de karakters, de personages worden niet meer zo nauwkeurig uitgediept zoals hij dat in het verleden wel kon. Toch blijft de auteur zijn stijl trouw. Gedetailleerde beschrijvingen van de omgeving, de keuze van de gepaste bijvoeglijke naamwoorden en metaforen maken van zijn teksten haast poëtische pareltjes terwijl hij toch, zoals altijd eenvoudig blijft schrijven: het kenmerk der groten en vergelijkbaar met een Carlos Ruiz Zafόn.
Hebbedingetje
Toch een kleine bedenking bij het slot van het boek. Grote auteurs weten altijd waar zij met hun verhaal willen landen, van bij het begin. Dat is hier echter niet meer het geval. Het einde geeft een gevoel van “de klus maar snel afhandelen, het is genoeg geweest”. Misschien was dat wel het gevoel van de schrijver op dat moment. De kleine tegenstrijdigheden en de foutjes tegen de logica, daarvoor moeten wij als lezer maar begrip kunnen opbrengen.
Aan het einde van het boek vinden we een aantal bladzijden met stukjes van het manuscript van In augustus zien we elkaar. Een leuke toevoeging aan het boek waarmee zijn erven, zijn uitgevers, aantonen hoeveel wijzigingen Marquez aanbracht in zijn diverse versies. Pas de vijfde versie zou gebruikt worden voor deze uitgave, met weglatingen en ook toevoegingen uit andere versies.
In augustus zien we elkaar is geen meesterwerk zoals we dat van Marquez gewoon waren. Het is anders. Het is geen verbluffende, alles overtreffende roman, maar een hebbedingetje om te koesteren tussen zijn meesterwerken, dat het oeuvre van de auteur afsluit dankzij de zonen van de betreurde auteur. Hij gaat ze zeker vergeven dat zij zijn manuscript in een boekje gegoten hebben en gepubliceerd.
Meer dan waarschijnlijk gaan de beoordelingen over dit boek zeer controversieel zijn. Maar het is hoe dan ook een gelegenheid om afscheid te nemen van, en een postume hulde te brengen aan Gabriel García Márquez en aan alles wat hij ons op literair gebied heeft nagelaten.
Dank u wel Gabriel, Rodrigo en Gonzalo.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
