Onze laatste zekerheid…
Hoe gaan mensen om met het feit wanneer zij weten dat hun levenseinde onvermijdelijk nadert? Naast de medische en emotionele zorg zijn het vooral onderlinge gesprekken die in deze bijzondere periode van waarde kunnen zijn.
Dat zijn contacten met de huisarts en de medischspecialist of met mensen van de thuiszorg. Ook zijn er andere contacten tussen mensen onderling die vaak opener, gevoeliger en persoonlijker van karakter zijn. Mensen ervaren deze gesprekken als bijzonder waardevol maar dit aspect komt in dit boek niet zo duidelijk naar voren.
Dit boek In gesprek over het Leven & het Einde is geschreven vanuit de invalshoek van de zorgverlener, de patiënt en degene die dicht bij de patiënt staat. De inhoud bestaat uit hun persoonlijke verhalen zoals een huisarts die vertelt dat zij in de loop van haar werk meer aandacht heeft gekregen voor de naasten van de patiënt. Dat is goed om te horen want het gaat hen op een ándere manier evenveel aan als de patiënt en zij zullen straks alleen verder gaan.
Tijd om te genieten
Wat in dit boek ook naar voren komt, is de tijd die besluitvorming nodig mag hebben. Mensen zijn meestal niet abrupt in staat om iets al dan niet te doen, dergelijke ingrijpende keuzen moeten rijpen en het is belangrijk dat artsen dat onderkennen.
Bijzonder is de uitspraak van iemand die weet dat hij ongeneeslijk ziek is: ‘Zolang er leven is, is er een mogelijkheid daarvan te genieten’ (p. 29). Het is prachtig wanneer je dat zo kunt verwoorden, al zal niet iedereen hem dat zo nazeggen. De beleving van het naderende einde zal altijd ánders en daarom persoonlijk zijn. Ik kan mij dan ook voorstellen dat mensen gebroken zijn van verdriet of meer opstandig omdat hun gedroomde toekomst niet zal komen. Ook die emoties mogen er zijn.
Zorgvuldige communicatie
Belangrijk is dat mensen sámen – zorgverlener, patiënt en naaste(n) – zoeken naar de meest passende vorm van zorg, daarover in gesprek zijn en deze gezamenlijk aanvaarden als de beste oplossing in déze situatie. Dat vergt goede gesprekken in een open, menselijke sfeer.
Zorgvuldige communicatie is uitermate belangrijk maar die is ook kwetsbaar zoals pijnlijk blijkt uit een gesprekje waarin de arts veronderstelt dat de patiënt al door een andere arts op de hoogte was gesteld van de niet meer behandelbare kanker.
Ook de geestelijke zorg komt aan de orde. Interessant is het hoofdstuk van de imam waaruit voor Nederlandse christenen een wat klassiek aandoend religieus beeld naar voren komt. Euthanasie ligt bij moslims zeer moeilijk en is vanuit religieuze motieven niet toegestaan.
Essentieel is wat iemand zegt: “Ik héb een ziekte, ik bén niet de ziekte”.
Dit toegankelijke boek vertelt op heldere wijze over hedendaagse ervaringen in de fase van ongeneeslijke ziekte en termininaliteit.
Jannie Oskam werkt in de zorg. Yvette van der Linden is radiotheurapeute, oncoloog en hoogleraar palliatieve geneeskunde. Rob Bruntink is journalist en schrijft al 25 jaar over de palliatieve zorg. Marjolein Verkammen is programma coördinator bij Palliatieve Zorg Nederland.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
