De Fem, spirituele en artistieke groep
“Anna hield de laatste brief op naar de vlam, keek hoe het fijne papier krulde en uiteenviel, en de woorden tot as werden.” Zo beginnen de drie schrijvers Sofia Lundberg, Alyson Richman & M.J. Rose het verhaal over ‘De Fem’, een groep van vijf vrouwen die zich verbonden voelden door hun spirituele gedachtes. Twee van de vijf vrouwen, Hilma Af Klint en haar vriendin Anna, zijn voor het laatst samen in hun atelier. Hun vriendinnen Mathilde, Cornelia en Sigrid waren reeds overleden.
Verbonden met elkaar
Zoals ‘De Fem’ zich verbonden voelden met elkaar in hun gedachten en artistieke uitingen, zo moeten de drie auteurs zich verbonden hebben gevoeld in het schrijven van hun roman gebaseerd op het leven van Hilma Af Klint (1862-1944) een Zweedse kunstenaar.
In Hilma Af Klint en haar salon op vrijdagavond geven de drie schrijvers met ‘De Fem’ een beeld van het leven van Af Klint. In haar tijd gemeden door het ‘mannelijke kunstestablishment’. Hierdoor kreeg de kunstenaar in haar tijd weinig erkenning. Dat resulteerde in het feit dat Af Klint haar werken niet wilde tonen, alleen ‘De Fem’ kende haar werk. Haar werken moesten verborgen blijven tot minstens twee decennia na haar dood.
“Anna zag onder ogen dat ze moest afstemmen op Hilma’s visie van een toekomst waarin de gecreëerde schilderijen en aantekenboeken op een dag voor zichzelf zouden spreken.”
Het was niet alleen dat Af Klint geen erkenning kreeg voor haar kunstwerken. Ook haar levensstijl en haar vriendschap met een vrouw als Anna werd in hun tijd niet geaccepteerd.
Heden en verleden
De drie auteurs schetsen een beeld van het leven van Af Klint en haar vier vriendinnen door het verleden ‘zichtbaar’ te maken. Hun vertelstijl is boeiend en zo begrijp je als lezer hoe er in die tijd naar haar werken gekeken is. Maar ook naar de levenswijze van de vijf vrouwen.
In het heden nemen Lundberg, Richman & Rose ons mee in de tot standkoming van de expositie van de werken van Af Klint in het Guggenheim Museum.
Hilma Af Klint en haar salon op vrijdagavond is heel boeiend om te lezen, door de vlotte en heldere schrijfwijze van de drie auteurs. En vooral door de afwisseling van verleden en heden waar het verleden ons toont hoe ‘De Fem’ hun artistieke wereld en de occulte wereld laat samen komen. En waardoor het verleden ons de diepere betekenis laat zien van de werken van Af Klint.
De drie auteurs gebruiken eveneens mooie taal zoals bijvoorbeeld in het fragment in deze recensie opgenomen: “de woorden die tot as werden”. Nog een voorbeeld: “De avond strekte zich boven Cornelia uit als een baldakijn van zwart fluweel toen ze op weg naar huis gingen.” Naar alle waarschijnlijkheid ook een verdienste van vertaler Janine van der Kooij.
De auteurs lichten in het nawoord een tipje van de sluier op, door te vertellen hoe hun schrijfproces Hilma Af Klint en haar salon op vrijdagavond is verlopen. Dit is zeker een toegevoegde waarde.
Een klein puntje van kritiek. De oorspronkelijke titel The Friday Night Club toont op de cover ‘De Fem’. Dat verduidelijkt dat het boek niet alleen over Af Klint gaat maar dat de andere vier vrouwen Anna Cassel, Cornelia Cederberg, Mathilda Nilsson en Sigrid Hedman een rol hebben gespeeld in het leven van de kunstenares. Het levensverhaal van Hilma AF Klint maakt duidelijk dat de vriendschap van de vijf vrouwen, van grote betekenis is geweest voor de kunstenaar.
Een aanrader.
Leesfragment
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
Kunstmuseum Den Haag: Hilma af Klint & Piet Mondriaan (t/m 25 februari 204)
