Geboren in de dood
Met niets en niemand ontziende eerlijkheid fileert de Franse Nobelprijswinnaar 2022 Annie Ernaux (1940) in haar oeuvre haar jeugd en adolescentie. In 2011 schreef ze over het familiegeheim dat ze als 10-jarige hoorde: haar ouders hadden vòòr haar een ander dochtertje gehad, maar er niets over verteld.
Recent verscheen een nieuwe uitgave van deze novelle L’autre fille met dromerige foto’s.
Zuigeling
Veel woorden maakt Ernaux in de “brief aan haar zusje” niet vuil aan de ontdekking. Het gegeven onthulde zich nadat een ouder nichtje er onnadenkend iets over zei. Er kwamen foto’s die Annie niet kende. Beelden van nog jonge, onbezorgde ouders die een zuigeling koesterden. Gentille (aardig meisje) heette ze. Dat meisje kende ze niet en zou ze uiteraard nooit leren kennen.
Had de Aardige niet aan die besmettelijke ziekte zijn bezweken dan zouden ze zussen geweest zijn – met een groot leeftijdsverschil. Annie’s grote voorbeeld – alles weten over borsten krijgen – en bron van irritatie.
Is Annie jaloers dat zij niet de eerste-de beste in het eenkindsgezin was? De jonge zus rekent voor dat Gentilles “gestorven-zijn” op haar achtste in Ernaux’ bestaan zeventig jaar voortduurde.
Ernaux spint zo een web met vragen, aannames, interpretaties vanuit wijlen de Aardige. Ze doorgrondt de meewarige blikken van zwijgende klanten in haar ouders kruidenierswinkel. Ze begrijpt waarom haar ouders zich bezorgd maakten over hun Annie, die altijd in duizend sloten tegelijk viel. Hun allergrootste schat was hen immers eerder al ontrukt. De Aardige? De Meest Aardige. Annie lijkt niet droevig, meer verongelijkt. De Aardige maakte hun beider ouders bij haar geboorte gelukkig. Zíj wel. Dat geluk was opgesoupeerd bij Annie’s geboorte.
Na het verlies van hun oudste dochter verhuisden de ouders. Hun Aardige bleef in een graf van haar geboorteplaats achter tot de ouders zich veel later bij haar voegden.
Aantekeningen
In een chanson bezingt Maxime le Forestier Video | Facebook ‘Mon frère’ (1971) zijn één jaar jongere, ongeboren broertje en de avonturen die ze samen beleefd zouden hebben. Dat lied zit vol melancholie en verlangen, die bij Ernaux geheel ontbreken.
Ze spit nieuws uit die tijd door, bevraagt oude tantes, vergelijkt haar spichtige babyfoto’s met die van de mollige bébé Gentille en haalt zelfs Peter Pan en de zelfmoord van de schrijver Cesare Pavese in 1950 erbij.
De litanie van Ernaux brokkelt uiteen. Gepresenteerd als brief lijken het eerder aantekeningen. Daarbij passen de voor deze editie toegevoegde foto’s van Nadège Fasgoo goed. Zij fotografeerde lege interieurs, stukjes achtertuin, lege stellingkasten, trappen. De foto’s ademen de sfeer van de ooit populaire David Hamilton maar dan zonder zijn nimfijnen-erotiek. Vaak dwaalt er namelijk een blond langharig meisje op blote voetjes in een nachthemd, alleen of geobserveerd door haar dubbelgangster. Nadège (1980) verzacht het leed van Annie. Ze had haar kleindochter kunnen zijn.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
