Verschil tussen België en Nederland
Nederland denkt op lange termijn en België op korte, aldus Dirk Achten in zijn scherpe analyse van het bestuur van beide landen, en ze doen dat al eeuwenlang.
Een Nederlandse ondernemer die net een Belgisch bedrijf had gekocht zette voor de honderd personeelsleden ervan zijn plannen voor de toekomst uiteen. Hij fietste gezwind door zijn presentatie, vroeg op het einde of er vragen waren en was als een kind zo gelukkig dat er alleen over een paar niet-relevante details werd gepraat. “Dat ging goed,” zei hij nadien tegen de Belgische manager van het bedrijf, waarop die grinnikend antwoordde: “Afwachten toch maar.”
Ook al liggen Nederland en België gezellig naast elkaar en spreken de Vlamingen en de Nederlanders zelfs dezelfde taal, toch zijn het andere mensen die anders in de wereld staan. “Neem je de trein van Amsterdam naar Brussel,” zei een Nederlandse vriend van me ooit, “dan merk je meteen wanneer je de grens over bent, daar waar de chaos begint.” Nederlandsers zijn regelneven en Belgen chaoten, of anders gezegd, in het noorden plannen ze op lange termijn terwijl er in het zuiden nog wat ad hoc-koterij tegenaan wordt gegooid.
Mentaliteit
Volgens Dirk Achten, voormalig hoofdredacteur van De Standaard, tien jaar secretaris-generaal op het ministerie van buitenlandse zaken en op het einde van zijn carrière drie jaar ambassadeur in Den Haag, vind je diezelfde mentaliteit terug in het politieke bestuur van die twee landen. Na de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648) opteerde het noorden voor een regentenbestuur dat het evenwicht probeerde te behouden tussen de belangen van de verschillende steden en protestantse kerken. Vandaar dat bijvoorbeeld Den Haag de hoofdstad werd, om niet alle macht in Amsterdam te concentreren. Het zuiden werd weer Spaans en kreeg een gecentraliseerd bestuur, wat na 1830 zo bleef, maar dan met een Franse inslag.
Dat verschil is er nog steeds. Nederland wordt tot op grote hoogte bestuurd door de ambtenarij, die net als het parlement de politiek controleert en op lange termijn plannen maakt via inpoldering, overleg dus. Kabinetten bestaan er niet. In België bepalen de partijvoorzitters de politiek, samen met hun kabinetten, terwijl de ambtenarij liefst geen enkel initiatief vertoont. Het gevolg is dat er nooit veel verder gekeken wordt dan de volgende verkiezingen – waardoor we vandaag met een energiemalaise zitten – of dat er grote beloftes worden gedaan, van het type 2% van het bbp voor defensie, wetende dat de volgende regering die beloftes zal moeten waarmaken.
Drijven
Achten weet duidelijk waarover hij het heeft, is bijwijlen grappig en altijd scherp, zeker voor de vakbonden die hij de meest conservatieve spelers in de Belgische politiek noemt, die het land rechtstreeks de inertie in drijven. We weten allemaal al lang wat er moet gebeuren, maar het kortzichtige partijpolitieke eigenbelang houdt iedere verandering tegen, schrijft hij, terwijl de tijd dringt.
—
Voor het eerst gepubliceerd in Knack
