Dagboeken en reisverslagen
“Maar misschien komt er een tijd, dat iedere toerist zwijgend en zwetend bezig is met eigen filmtoestellen, geluidsopnemers en reproductietoestellen, waarvan wij nog geen vermoeden hebben. En misschien komt het nog zover dat men geen toerist meer hoeft te zijn en alles thuis kan zien. ”
Was getekend, Jan Jacob Slauerhoff (1898-1936)
Het is zo´n zinsnede, die je bijblijft uit Logboek van Slauerhoff. Want al beschrijft hij hierin vooral een voor ons lang voorbije tijd, soms was hij ook zijn tijd vooruit. In een prachtig uitgegeven werk hebben Slauerhoff kenners Hein Aalders en Menno Voskuil de dagboeken en reisverslagen van de dichter, schrijver en scheepsarts Slauerhoff gebundeld in een document van een tijd die ons zo onbekend lijkt.
“Alleen in mijn gedichten kan ik wonen“
Wie leest hem nog, de romantische dichter, die ooit schreef alleen in zijn gedichten te kunnen wonen? Velen, zo mag je afleiden uit het feit dat dit Logboek in een jaar tijd al drie drukken heeft mogen beleven. Inmiddels is het werk van de wereldreiziger uit Leeuwarden gebundeld in een aantal kloeke boeken en is er een goede biografie verschenen van Wim Hazeu.
Dit van veel illustraties voorziene boek vertelt veel over de schrijver. Soms een sombere dichter, soms een ziener, een kritische analist van de naar bijzondere ervaringen zoekende toerist en vaak ook een geestig beschouwer. De door hemzelf genomen foto´s openbaren een wereld die niet meer bestaat. En ook een wereld waar veel avontuurlijke geesten alleen nog van kunnen dromen.
Het Logboek laat de schrijver aan het woord tijdens zijn wereldreizen als scheepsarts. Soms uitgesproken kritisch, soms dromerig. Een zoektocht naar het geluk, dat hij in Nederland niet kon vinden. Vooral in zijn latere jaren licht wanhopig op zoek naar een mogelijkheid zich als arts te vestigen in een tropisch oord als Marokko.
Op zoek naar de ware liefde
In zijn dagboeken en brieven komt ook de treurnis naar boven van de man op zoek naar de ware liefde. Een man die kampt met zijn zwakke gezondheid (tuberculose), die hem een aantal keren dwingt zijn reizen af te breken om in Nederland weer op de been te komen. Iemand die niet bang was in opiumkits zijn medicijn te halen, zonder zich daarin te verliezen.
Maar ook de man, die de lezers vergaste op zijn reisverslagen in zijn artikelen voor kranten en tijdschriften, al waren dat vooral door geldnood ingegeven werken. De samenstellers hebben zich niet laten verleiden zijn taal te kuisen naar hedendaagse maatstaven. En zo maken we ook kennis met enigszins antisemitische en soms ronduit racistische uitlatingen die in die tijd kennelijk gewoon waren. Niet fraai misschien in onze hedendaagse ogen, maar goed om te lezen dat zulks nog niet zo lang geleden als normaal werd gezien.
Wie het werk van Slauerhoff niet kent, zal door dit boek wellicht verleid worden prachtige romans als Het verboden rijk en Het leven op aarde, zijn verhalenbundels en zijn gedichten te lezen. En voor wie die kennismaking al lang geleden is, is een herlezing ook weer een ervaring die met dit Logboek in het achterhoofd alleen maar mooier is.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
