“Wat, wat, moet ik aan met al dit leven?”
Gwendolyn Brooks was één van de meest toonaangevende Afro-Amerikaanse dichters. In 1950 won ze de Pulitzer prijs voor haar werk Annie Allen waarbij ze gebruik maakte van versvorm om het verhaal te brengen van een jong, zwart meisje dat opgeroeide in Bronzeville, Chicago. Ze was hiermee de eerste zwarte vrouw die deze prestigieuze prijs won.
De auteur groeide op in Chicago en haalde vaak inspiratie uit haar eigen omgeving: het leven in de zwarte wijken van een grote stad zoals Chicago. Na het winnen van de Pulitzer prijs werd ze een waar boegbeeld voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Zo doceerde ze aan verschillende toonaangevende universiteiten poëzie waarbij ze de nadruk legde op het werk van andere Afro-Amerikanen. Maud Martha is de enige roman die ze schreef. Nu wordt het boek heruitgebracht en hergewaardeerd, want het is een boek dat iedereen zou moeten lezen. Net zoals andere bekende klassiekers zoals To kill a mockingbird, De hut van Oom Tom, Queen, Roots, Washington Black of Het nauw.
Literaire schat
Maud Martha is een Afro-Amerikaanse tiener die opgroeit in een buitenwijk van Chicago. Ze houdt van gele bloemen en droomt van New York. Haar ouders hebben het moeilijk om rond te komen. Maud is jaloers op haar zus Helen. Helen is namelijk het lievelingetje van haar ouders, maar ook van alle buurtjongens. Bovendien plaagt Helen Maud veel. Ze vindt dat Maud te vaak in de boeken zit te neuzen en zo nooit een echtgenoot zal vinden. Maar dan leert Maud Paul Phillips kennen die haar de hemel belooft. Wanneer ze nog maar net getrouwd zijn verandert deze hemel in een hel. Hij behandelt haar niet meer netjes en ze hebben het ook niet breed. Naast haar schrijnende thuissituatie krijgt Maud ook te maken met discriminatie, in de buurtwinkel, bij een bezoek met haar dochter aan de kerstman,…
Aan de stijl van Maud Martha merk je direct dat Gwendolyn Brooksade dichter is. Dit is niet negatief bedoeld, integendeel, want Brooks heeft een bijzondere stijl. Ze kent haar vak en haalt dan ook zo veel mogelijk uit die grote oneindige put van literaire stijlmogelijkheden. Zo maakt ze gebruik een non-lineaire vertelstijl, waarbij de verhaallijnen van de verschillende hoofdstukken elkaar niet opvolgen. Het lijkt erop alsof het boek dan ook bestaat uit een dertigtal afzonderlijke verhalen uit het leven van Maud. Deze stijl komt meestal voor in gedichten en de laatste jaren ook in films zoals bijvoorbeeld bij Memento. In het begin is het dan ook wel even wennen, maar als je eenmaal het boek volledig uit hebt, besef je pas hoe geniaal deze vorm wel niet is.
Racisme
Ondanks dat het boek verscheen in 1953 en dat het verhaal zich situeert tussen het begin van de vorige eeuw en het einde van de Tweede Wereldoorlog, blijft Maud Martha een actueel verhaal. De Amerikaanse samenleving is nog steeds diep racistisch.
Het voorwoord van de Amerikaanse schrijver en wetenschapper Margo Jefferson heeft zeker een enorme meerwaarde. Maar ik had er zoveel meer aan toen ik het na het lezen van Maud Martha er nog een keer bijnam en doorlas. Jefferson is niet een van de minste, zo won ze de Pulitzer Criticism Prize in 1995. De duiding die zij geeft bij bepaalde passages geven je nog een betere kijk op Maud Martha.
Het personage Maud Martha is niet zomaar verzonnen is, Jefferson laat zien dat grotendeels autobiografisch. Hierdoor is het boek nog realistischer wordt. Brooks wilde met dit werk vooral haar omgeving bewust maken van de onrechtvaardige situaties veroorzaakt door racisme, klassenverschillen en genderonderscheid.
Maud Martha is een tijdloos document, dat in een mooie editie heruitgebracht is.
—
Ook verschenen op boeken-cast
