Tijdloos…
In 1934 publiceert Josephine Johnson (°20 juni 1910, Kirkwood, Missouri, USA-+27 februari 1990, Batavia, Ohio, USA) Now in november, haar debuutroman. Als jongste auteur ooit (24 jaar) en tot nu toe nog altijd de jongste winnaar van de Pulitzer Prize for Fiction. Ze was nog zeer jong toen ze al poëzie en proza begon te schrijven en haar verhalen en gedichten verschenen onder meer in tijdschriften zoals Vanity Fair, Poetry en The Atlantic Monthly.
Gekoesterde dromen waarmaken in ongunstige omstandigheden
Vanuit een drukke stad verhuizen naar het platteland opent ontegensprekelijk nieuwe perspectieven en biedt ruimte aan het waarmaken van gekoesterde dromen. Of Arnold Haldmarne de juiste beslissing genomen heeft om samen met zijn echtgenote en hun drie dochters, Kerrin, Marget en Merle, uit te wijken naar een boerderij in het Amerikaanse Midwesten, is een andere vraag. Het zware labeur op een boerderij zijn ze geen van allen gewoon. Maar wat erger is: het is crisis in Amerika (jaren dertig) en de weergoden zijn hun allerminst goed gezind. Aanhoudende droogte staat goede oogsten in de weg en legt een hypotheek op de inkomsten voor het gezin. Van hypotheek gesproken: Arnold nam een lening op de boerderij. Een blok aan het been dat zorgt voor onzekerheid en frustraties. Een item dat zeer vaak terugkomt in het verhaal. Kunnen zij als familie in deze ongunstige omstandigheden het hoofd boven water houden?
“Die jaren gingen in onze beleving traag doordat alles wat er gebeurd was zo zwaar woog en alles wat er nog moest gebeuren en wat we nog moesten leren nog zwaarder.
Wat overblijft zijn behoeftes en verlangens
Nu in november is geschreven vanuit het perspectief van Marget, de middelste dochter die een realistisch beeld geeft van tien jaar op het platteland, na een jaar dat alles verwoest werd. Misschien is zij ook wel de meest realistische in het gezin, maar ze maakt zich ook vrij snel veel zorgen als het fout loopt. De hypotheek, waardoor zij alles wat ze hebben zouden kunnen verliezen, drukt vaak zwaar op haar gemoed. Toch zijn de laatste bedenkingen in het boek een onmiskenbare uiting van hoop.
“De liefde en mijn vroegere geloof ben ik kwijt. Wat overblijft zijn mijn behoeftes en verlangens. Ik geloof domweg niet dat dit het einde is. En het geeft niet als dat alleen uit nood geboren troost is of een oppervlakkig geloof dat voortkomt uit wanhoop, want het geeft de mens toch voldoende moed om steeds weer een nieuwe dag tegemoet te treden. En soms is dat alles wat het hart van ons kan vragen.”
Schitterend, …
(IJdele) hoop
Het verliep allemaal niet zo gemakkelijk. Het leven op de boerderij was zwaar. Elk nieuw jaar de hoop koesteren dat het een beter jaar zou worden, … het werd met de jaren meer en meer een ijdele hoop. De gemoedstoestand van de gezinsleden werd er alleszins niet beter op, de toekomstperspectieven oogden eerder grauw, …
“Alleen Merle leek nog een haast onschuldig plezier te beleven aan de kleine geluksmomenten, zonder vooruit te lopen op het einde of terug te kijken naar het begin;” Merle is het meest positieve karakter in het verhaal. Zij komt uit voor haar mening, neemt geen blad voor de mond.
“Merle benaderde dit ideaal, niet opzettelijk, maar doordat ze eerlijk geboren was.”
Ze beseft dat de hypotheek als een zwaard van Damocles boven hun hoofd hangt, maar ze is er nooit bang voor geweest: ze leeft in de veronderstelling dat alles zal betaald worden en dat er dan een beter leven op hun wacht.
“Ik was ervan overtuigd dat áls we ooit van onze schulden af zouden komen, dat aan haar koppigheid en drift te danken zou zijn.”
Wat is er mis met Kerrin?
De oudste dochter laat het allemaal over haar heen komen. Zij is koppig en eigenwijs, vaak uitdagend. Als hulp op de boerderij is zij wispelturig en een onbetrouwbare werkkracht. Wat is er mis met Kerrin? Naar mijn mening vertoont zij de kenmerken van een bipolaire stoornis: periodes van sterk wisselende stemmingen wisselen zich bij haar af. Toch slaagt zij er in om een gewaardeerde job te versieren, ondanks dat zij daar niet de bevoegdheden voor had. Aanvankelijk slaat haar eigenzinnige aanpak aan, maar ook dat blijft niet duren. Ook op haar werk heeft zij lak aan reglementen en voorschriften en kleurt zij al te vaak buiten de lijntjes.
Vader en moeder
Vader is het stoere, hardwerkende prototype van een rasechte landbouwer. Ondanks de vele tegenslagen blijft hij geloven in zijn boerderij. Hij is, misschien of waarschijnlijk gedwongen door de omstandigheden, erg gierig. Het siert hem wel dat hij kost wat kost brood op de plank wil voor zijn gezin. Hij is een harde vader, maar onder de ruwe bast zit toch een goed hart verscholen. Arnold wordt er echter niet jonger op en een paar stoere, jonge werkende handen zijn meer dan welkom.
Moeder is de bezorgde huisvrouw die vaak bemiddelend optreedt. Samen met haar jongste dochter zorgt zij voor het keukenwerk: van het weinige dat zij hebben probeert zij toch een smakelijke maaltijd in elkaar te boksen. Maar innerlijk heeft zij, zoals elk gezinslid ook haar zorgen en pijn. Ze wordt ernstig ziek en zelfs de dokter weet zich geen raad.
“Als ze straks weer beter wordt, heeft ze dat meer aan haar eigen wilskracht te danken dan aan de middeltjes die hij gebruikt, ze Merle.”
Worsteling met armoede
Grant, een sterke, goed uitziende kerel uit de buurt komt in dienst, voor kost en inwoon, bij de familie Haldmarne. Dat is natuurlijk een welgekomen hulp op de boerderij maar ook de drie dochters hebben zeker geen bezwaar tegen zijn aanwezigheid.
Niet alleen het zware leven in het Midwesten drukt zwaar op de familie Haldmarne. Door de aanhoudende droogte (september is al de vijfde maand zonder regen) worstelt de familie met de armoede. “De akkers liggen er kaler bij dan in de winter.”
Problemen met de afbetaling van de hypotheek worden steeds acuter. Naaste geburen, kleurlingen) zijn al uit hun huis gezet en met wat hun nog restte van de schaarse bezittingen, naar andere oorden uitgeweken.
Dan zijn er natuurlijk ook nog de niet-klimaat gebonden problemen. Boeren ontvangen te weinig voor hun producten waardoor protestacties en stakingen niet uitblijven. Het lost allemaal niet veel op en de boer, … hij ploegde verder. Blijft nog het probleem van de eenzaamheid. Vrij ver afgelegen van alles en nog wat moet het niet gemakkelijk zijn, zeker niet voor de drie opgroeiende dochters, om veel sociale contacten te hebben.
Ik verdenk Josephine Johnson ervan dat zij visionaire talenten had. De thema’s, de items die zij in Nu in november aanhaalde zijn zo actueel dat je haast vergeet dat dit boek negentig jaar geleden geschreven is. De boerenprotesten en het (veranderend) klimaat zijn zeker de meest actuele thema’s, al weet ik niet of men daar in de jaren dertig van vorige eeuw al zo over bezorgd was. Feit is wel dat de lange droogteperiodes die de landbouwers daar te verwerken kregen vrij ongewoon waren.
Het klasse verschil en daarbij het kleurlingenprobleem wordt door de auteur zeer kritisch beschreven. De uitdrukking, ‘de rijken worden rijker en de armen worden armer’, is hier zeker van toepassing. Wie geld heeft, heeft ook de macht en beschikt over het lot van de armen. Het wordt nog erger wanneer je geen blanke huid hebt. En dat is niet alleen geldig voor de USA, maar het is heden ten dage jammer genoeg nog een zeer actueel probleem. Rond vrouwenemancipatie was er in de tijd van het boek zeker nog niet veel te doen, zeker niet in de afgelegen gebieden in het Midwesten. Nochtans neemt Josephine Johnson ook dit thema mee in haar verhaal.
Haar poëtische achtergrond komt zeer duidelijk tot uiting in de haarfijne beschrijving van de natuur. Je loopt mee onder de bloesems van de appelbomen en je wroet mee in de rotsachtige bodem achter de ploeg of je kijkt naar de zieltogende maïsvelden, verschroeid en verschrompeld door de verzengende hitte.
De belangrijkste personages zijn karakterieel zeer goed uitgediept en zelfs toevallige passanten op de boerderij blijven geen schimmige figuren. De auteur maakt het voor de lezer gemakkelijk: zonder problemen weet je onmiddellijk wat de gedachtengang en de drijfveer van elk personage is en in welke gemoedstoestand zij verkeren. Natuurlijk moet je steeds in gedachten houden dat alles zich afspeelt vanuit het perspectief van Marget, de alwetende verteller. Misschien een wat te eenvoudige benadering omdat we niet weten hoe de anderen over haar denken.
Het is geen dagdagelijks gegeven om een boek, negentig jaar geleden geschreven, te bespreken. Maar Josephine Johnson heeft misschien ook dit voorzien: ze heeft met Nu in november geschreven over een familie die in moeilijke omstandigheden, in de jaren dertig van vorige eeuw de eindjes aan elkaar probeerde te knopen. De thema’s, de problemen van toen, zijn echter zo actueel gebleven dat dit boek, hoe onwaarschijnlijk ook, in 2024 zou geschreven kunnen zijn.
Werkelijk een absolute aanrader. Josephine Johnson met Nu in november verdient negentig jaar later alle posthume eer en lof.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
