De grote dissertatie van verraad
Code name Verity verscheen meer dan tien jaar geleden ook al eens in een Nederlandste vertaling. De young adult roman over de Tweede Wereldoorlog van de in Schotland wonende Amerikaanse schrijfster Elizabeth Wein kreeg er meerdere internationale prijzen voor. Maar in ons land sloeg het boek nauwelijks aan. Blossom Books doet nu een nieuwe pgoing om het verhaal onder de aandacht te brengen, in een nieuwe vertaling van Esther Ottens.
Het verhaal van twee jonge vrouwen
Het is verhaal van twee jonge vrouwen uit totaal verschillende sociale milieus. Verity stamt af van de Schotse adel en Maddie komt uit een arebeidersgezin en is deels Joods. Ze leren elkaar eind jaren dertig kennen tijdens een vliegtraining. Het boek begint na de arrestatie van Verity die als spion werkt en door de Gestapo wordt gearresteerd waarna het wachten is op haar executie. Daar lijkt ze alleen aan te kunnen ontsnappen als ze geheime informatie over Engelse vliegveldlocaties, schuilnamen en radiocodes met de Duitsers deelt.
Een verhaal vanuit zo’n bijzondere vertelstem
Elizabeth Wein kiest daarvoor de vorm van een geschreven bekentenis in combinatie met dagboekfragmenten. Verity lijkt in een ellenlang epistel veel prijs te geven en iedereen en alles te verraden. Maar doet dat ze ook echt, of liegt ze de boel bij elkaar? Haar toon is erg direct en heel cynisch in wat ze haar ‘grote dissertatie van verraad’ noemt. Ze scheldt en schmiert maar fleemt en charmeert ook. Dan lijkt ze weer te kruipen voor de vijand om ze vervolgens belachelijk te maken. De vraag is ook wie er precies aan het woord is omdat ze in de derde persoon schrijft. Het is ingewikkeld om we doorgronden wat ze precies wil vertellen en in hoeverre ze zich heeft uitgeleverd aan de Gestapo. Dat maakt het ongemakkelijk, dan weer irritant en ook spannend. ‘Loslippigheid kost mensenlevens’, is haar herhaalde boodschap en dat is toch eigenlijk wat ze lijkt te doen. Het is intrigerend, zelden lees je een verhaal vanuit zo’n bijzondere vertelstem.
Vanuit het perspertief van Maddie
Het twee deel van het boek is een meer feitelijk verslag van de ‘loopbanen’ van beide vriendinnen in het verzet, vanuit het perspectief van Maddie. We komen we erachter hoe ze elkaar hebben leren kennen en hoe ze zich tot elkaar verhouden. Wein baseerde haar verhaal deels op historische feiten en schuwt de details niet. Dat alles maakt Operatie Verity een complex en weerbarstig boek dat enig doorzettingsvermogen en veel concentratie vraagt. Het is een boek dat je misschien vaker moet lezen om het te doorgronden en dat is wat mij betreft niet direct een kwaliteit.
Het is in ieder geval niet de zoveelste oorlogsroman maar een eigenzinnige kluif over moedige, jonge vrouwen in afschuwelijke omstandigheden. En opnieuw wordt duidelijk hoe ingewikkeld het is om tijdens een oorlog mensen te vertrouwen en erachter te komen wat waar is en niet. Wein maakt er allesbehalve een zoetsappig heldenepos van en alleen dat al valt te prijzen en maakt Operatie Verity de moeite waard.
Leesfragment
—
Ook verschenen op Jaapleest
