Uitstekend essay voor de Maand van de Politiek
Tom-Jan Meeus is een van meest getalenteerde politiek verslaggevers van Nederland. Sinds jaar en dag schrijft hij artikelen voor NRC over het wel en wee van de Nederlandse politiek. Den Haag is zijn standplaats, de Tweede Kamer zijn werkkamer. Zijn analyses laten aan duidelijkheid niets te wensen over, zijn kritiek is vaak spijkerhard. Ministers, Kamerleden, de Minister-President en andere politici die morrelen aan de basis van onze rechtstaat kunnen rekenen op zijn scherpe pen.
Voor de Maand van de Filosofie schreef Meeus een boeiend essay over Geert Wilders. Hij onderzoekt in het essay de opkomst van deze blonde volksmenner uit Venlo. Hoe Geert Wilders van een ambitieus kamerlid voor de VVD – waarmee hij in conflict raakte en vervolgens zijn eigen partij oprichtte – uitgroeide tot een van meest spraakmakende politici van het land. De PVV is nu de grootste partij en Wilders is het enige lid: met alle gevolgen van dien.
Obsessie
Meeus wil weten wat er is misgegaan met de Nederlandse politiek. Hij ziet vanuit de samenleving, maar ook vanuit de politiek van links tot rechts een voortdurende roep om ‘duidelijkheid’ en communicatie: “In bijna alle partijen groeit deze eeuw een obsessie voor communicatie. Hoe politici overkomen krijgt meer waarde dan het wereldbeeld dat hun partijen uitdragen. En hoe ze kiezers binnenhalen wordt belangrijker dan wat ze voor die kiezers kunnen betekenen. Politiek draait niet primair om prestaties of de werkelijkheid. Politiek draait primair om de mediawerkelijkheid.” Deze trend strekt zich ook uit tot andere landen.
De politicus die het meeste garen spint in ons land bij deze nieuwe manier van politiek bedrijven is Wilders. Het gaat niet langer om feiten en lange termijn oplossingen, maar om oneliners en versimpelingen van de werkelijkheid. De roep om duidelijkheid vernielt een integere politieke aanpak, zo zou je Meeus’ analyse kunnen samenvatten. Meeus’ waarnemingen worden bevestigd door het geklungel met de huidige kabinetsformatie. Het is treurig om te zien hoe de drie nieuwe populistische partijen samen met de VVD worstelen om tot een kabinet te komen. De politieke werkelijkheid laat zich niet in gemakkelijke oplossingen en dito slogans vatten, daar zijn Geert Wilders en zijn maatje Caroline van der Plas van de Boerenpartij nu hopelijk zelf ook achter.
Meeus ontziet ook de journalistiek niet: journalistien geven te veel en te gretig aandacht aan politici die de politiek versimpelen tot oneliners. Praatprogramma’s weten wat scoort, “controverse, luchtigheid en lulligheid”. De vele optredens bij de praatprogramma’s van bijvoorbeeld Baudet en later Caroline van de Plas hebben de opkomst van hun partijen vergemakkelijkt. Meeus heeft ook kritiek op zijn eigen NRC, ook op de redactie daar groeit de roep om duidelijkheid. In het hoofdredactioneel worden steeds meer oplossingen aangedragen, terwijl volgens Meeus de rol van een krant is “zonder ideële beladenheid proberen de wereld van de lezers groter te maken.” Dat de krant in zijn geheel achter een betaalmuur is verdwenen helpt ook niet, aldus Meeus.
Machiavelli
Meeus gaat in zijn essay te rade bij Niccolò Machiavelli, maar helaas komt dit niet goed uit de verf. Hier en daar krijgen we een citaat voorgeschoteld van de denker uit Florence, maar van een filosofisch essay verwacht je toch meer analyse van diens denkbeelden, toegepast op het heden. Een enkel citaatje van een filosoof maakt van een essay nog geen filosofisch essay.
En misschien heeft Meeus Machiavelli ook helemaal niet nodig. Halverwege het essay pleit Meeus voor een hernieuwd politiek leiderschap waarin moed, matigheid en wijsheid vooropstaan. “Moed om tegen angsten in te gaan. Matigheid om niet bij elke keuze de eigen verlangens voorop te stellen. Wijsheid om ook de consequenties van je standpunten te overzien.” Deze mag zo op een tegeltje en dat sturen we naar alle politici in Den Haag.
Duidelijkheid is een goed politiek essay, helaas is er nog geen Maand voor de Politiek.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
De Kwestie tijdens Bazarow.LIVE van 10 april gaat over: Wat is Filosofie nog in Nederland? Sinds de start van Filosofie Magazine, de introductie van de Nacht en de Maand van de filosofie, de Socratesbeker en nog meer initiatieven rond publieksfilosofie gaat het goed met de wijsbegeerte in Nederland. Lezingen, boeken, vertalingen, nog nooit was de filosofie zo populair. Maar wordt er gemakshalve nu niet veel onder deze noemer ondergebracht? Zou je de Essays van de Maand van de Filosofie van de afgelopen jaren wel allemaal filosofie kunnen noemen? Zijn alle genomineerde boeken van dit jaar van de Socratesbeker wel filosofisch genoeg? Moet het filosofiewereldje niet strenger zijn in het beoordelen wat nu onder filosofie valt of niet. Maar eerst moeten we natuurlijk vast stellen wat nu filosofie is en wat niet?
Gasten die hierover komen praten zijn o.a. Marli Huijer, voorzitter van de Maand van de Filosofie en emiritus hoogleraar Publieksfilosofie in Rotterdam. Kijk hier voor meer informatie.
