De auteur
De dalai lama geldt als de spirituele leider van het Tibetaans boeddhisme. De huidige dalai lama, Tenzin Gyatso, leeft sinds 1959 in ballingschap, nadat China in 1950 Tibet bezette. Hij is een graag geziene figuur op het wereldtoneel en heeft regelmatig ontmoetingen met religieuze of politieke leiders, waarin hij onvermoeibaar oproept tot vrede, liefde en verdraagzaamheid.
Thematiek
“Hoe verhoudt het boeddhisme zich tot het christelijke geloof?” is natuurlijk een interessante en belangrijke vraag, sinds in het vanouds christelijke westen het boeddhisme door velen werd verwelkomd en omarmd. Dit boek is het verslag van een belangwekkende ontmoeting die in de jaren negentig plaatsvond tussen de dalai lama en enkele vertegenwoordigers van de christelijke monastieke traditie. Het boek verscheen al in 1996, maar is nu ook als ebook beschikbaar. De uitwisseling vond plaats in het kader van een John Main Seminar, een initiatief in de geest van de Benedictijner monnik John Main, pionier op het gebied van de dialoog tussen westerse en oosterse meditatieve tradities.
De aanpak was simpel: de dalai lama las een passage voor uit de evangeliën en becommentarieerde die vanuit boeddhistisch perspectief. Behalve dat hij vervolgens een forumgesprek met enkele sprekers voerde, was er veel tijd om stil te zijn en te mediteren. De commentaren van de dalai lama vormen samen met een verslag van de gesprekken het grootste bestanddeel van dit boek.
Overeenkomsten en verschillen
De dalai lama wijst uitvoerig op wat hij ziet als overeenkomsten tussen de geestelijke boodschap in de evangeliepassages en de boeddhistische traditie. Jezus’ oproep ‘Hebt uw vijanden lief’ resoneert bijvoorbeeld letterlijk met boeddhistische teksten waarin je vijanden je beste spirituele leraren genoemd worden. Jezus’ gelijkenissen over het koninkrijk van God als ontkiemend zaad in een akker doen hem denken aan boeddhistische vertogen over de verschillende manieren waarop individuele voelende wezens ontvankelijk zijn.
Tegelijk stelt hij ook nuchter vast dat we niet moeten proberen alle metafysische principes van beide religies met elkaar te rijmen. Daarin kunnen ze beter ‘ieder hun eigen weg gaan’. Met name het idee van een goddelijke schepping, waarin God een zelfstandig bestaan los van de wereld heeft is iets dat vraagtekens bij hem oproept.
Wees goed in je eigen religie
De dalai lama vertelt dat hij regelmatig mensen tegenkomt die als christen opgevoed zijn, maar meer heil in het boeddhisme zien. Over het algemeen is hij er echter een voorstander van dat mensen de religie van hun eigen cultuur of erfgoed blijven volgen: ‘Als je christen bent, kun je je het beste binnen je eigen religie spiritueel ontwikkelen en een echt goed christen zijn. Als je boeddhist bent, wees dan een echte boeddhist, niet iets ertussenin! Dat leidt alleen maar tot verwarring in je geest’.
Mooie zinnen
Verder is het met religie volgens de dalai lama net als met eten: het moet passen bij wat jij nodig hebt. “Je kunt niet van iets wat jij gegeten hebt zeggen: ‘Omdat dit goed voor mij is, moet iedereen het eten.’ Ieder mens moet het voedsel eten dat het gezondst is voor zijn of haar fysieke gesteldheid. […] Het is essentieel dat iedereen die vorm van spirituele beoefening en geloof zoekt die het beste aansluit op zijn of haar specifieke behoeften. Zo kun je de innerlijke transformatie teweegbrengen, de innerlijke rust waardoor je spiritueel volwassen wordt en iemand met een warm hart, een goed, volledig en vriendelijk mens.”
Reden om dit boek niet te lezen
Het is een hoop vriendelijk en beleefd gekabbel waar je soms doorheen moet als lezer. Uiteraard is het begrijpelijk dat de organisatoren van het religieuze gesprek met de nodige eerbied en schroom in gesprek gingen met de dalai lama, maar daar wordt het als boek niet interessanter van. “Je had erbij moeten zijn” denk je vaak, ook al omdat je als lezer de ervaring van het samen mediteren niet kunt meemaken en slechts aangewezen bent op de verbale neerslag van een bredere ontmoeting tussen mensen.
Reden om dit boek wel te lezen
Het is mooi dat deze ontmoeting tussen de dalai lama en enkele christelijke geestelijke leiders opnieuw onder de aandacht komt doordat het nu als ebook verschijnt. Vooral de passages waarin de dalai lama vertelt hoe de evangeliën resoneren met het boeddhisme zijn interessant en laten zien hoe twee verschillende religieuze tradities elkaar versterken en aanvullen.
—
Eerder gepubliceerd in Trouw
