Mensen die in de maatschappij onderdrukt worden
Johanna Hedva is een Koreaans-Amerikaanse allround kunstenaar. Hedva maakt muziek, beeldende kunst, geeft performances en schrijft. Theorie van de Zieke Vrouw is een analyse van het eigen zieke lichaam, maar draagt veel verder. Hedva onderzoekt onder meer hoe je politiek zichtbaar kunt zijn als je gedwongen bent bed te houden wegens ziekte.
De Zieke Vrouw is niet alleen een vrouw, het is ook een zwarte man, een depressieve heteroman, een vluchteling of een mishandeld kind. Het begrip staat voor mensen in de maatschappij die onderdrukt worden. De oorzaak van deze onderdrukking en het in stand houden van de ongelijkheid als gevolg ervan ligt – hoe kan het ook anders – in het systeem, het kapitalistische systeem. Dit is een open deur, maar Hedva geeft er een bijzondere draai aan door het te koppelen aan ziekte. Kapitalisme bestaat bij de gratie van ongelijkheid. Ziekte en gezondheid noemt Hedva constructies van het kapitalisme. Gezond zijn betekent gezond genoeg zijn om te werken. Wanneer de Zieke Vrouw erin slaagt om toch te werken is dat een bevestiging van het systeem.
Verzet is bijna niet mogelijk. “Het meest antikapitalistische protest bestaat uit voor elkaar zorgen en voor jezelf zorgen.” En als er maar genoeg mensen ziek zijn dan wordt het kapitalisme onhoudbaar. Dit klinkt allemaal erg theoretisch.
Brievenwisselingen
In de Nederlandse editie van dit essay is een briefwisseling tussen Asha Karami en Pelumi Adejumo toegevoegd, waarin zij doordenken over de theorie van De Zieke Vrouw. Het is net als het verhaal van Hedva tegelijk persoonlijk en theoretisch. Zij gaan onder meer door op de vraag of anders-zijn als vorm van verzet mogelijk is binnen het huidige systeem. Karami schrijft: “Zichtbaarheid of aandacht willen voor onderdrukte of gemarginaliseerde mensen is nog steeds ervan uitgaan dat mensen pas betekenis hebben of van waarde zijn als ze meedoen.”
Zij slaat hiermee de spijker op zijn kop. ‘De Zieke Vrouw’ wil soms gewoon toegang tot goede zorg, scoren binnen het systeem, zichtbaar zijn, haar stem laten horen; het is niet nodig, hoewel een goed voorbeeld anderen natuurlijk kan inspireren.
Dit onderwerp – meedoen of je verzetten tegen het systeem – doet aan Freek te Jonge denken. Hij zong ooit: “Maar je moet niet meeregeren nee je moet negeren/ De rijken laat ze stikken in hun geld.” Doorredenerend op het thema verzet hint Hedva erop dat de meest radicale vorm van verzet, of onttrekking aan het kapitalisme, uiteindelijk de dood (of zelfmoord) is, geen prettige conclusie.
—
Ook verschenen op Uitgelezen boeken
