Wat kun je doen tegen de macht van de witte jas?
Wat moet je wanneer je als gewone burger misstanden constateert? Heb je enige kans om je tegen de gevestigde macht teweer te stellen? In de uitermate boeiende psychologische thriller Uitgedokterd van Antoinette Kalkman staat de onmacht centraal die je voelt als je een medische misser wil aankaarten. Je kunt dit verhaal lezen als een spannend verhaal, maar het zet je ook aan tot nadenken.
Niet voor niets begint de thriller met het afdrukken van de eed van Hippocrates, de gelofte die iedere arts aflegt. Leg deze eed maar eens naast wat zich in het verhaal ontvouwt. Wordt het belang van de patiënt vooropgesteld en maakt de arts geen misbruik van zijn medische kennis?
Je wereld stort ineen
Valérie Johansen is een talentvol hockeyster en mag tijdens de belangrijke wedstrijd Kampong tegen Bloemendaal dertien minuten (dertien is niet voor niets het ongeluksgetal) voor het einde van de wedstrijd als keepster in vallen. Vlak voor tijd zakt ze in elkaar en wordt met loeiende sirenes naar het ziekenhuis afgevoerd. Onderzoeken tonen aan dat erbij Valérie een primaire spinale tumor in haar wervelkolom zit.
Ze moet zo snel mogelijk geopereerd worden, een routineklus. Neurochirurg Justus Zuijderwijk wil voor de zekerheid een aanvullend onderzoek doen om overtuigd te zijn van de juiste operatiemethode, maar wordt door zijn zwager Ferdinand Van Grunsven gedwongen tempo te maken en het onderzoek over te slaan. Ferdinand is hoogleraar en afdelingshoofd en ‘weet het altijd beter.’
Tijdens de operatie treden er complicaties op en gaat het mis. Het zit met name moeder Eveline niet lekker en ze begint vragen te stellen aan Justus. Als een eenduidig antwoord uitblijft vermoedt Eveline dat er iets in de doofpot gestopt wordt en gaat ze de strijd aan om de waarheid boven tafel te krijgen. Ze moet tegen een gesloten bastion van witte jassen opboksen.
Wie is schuldig?
Het grote thema in het verhaal is hoe er omgegaan wordt met medische missers. Wie is er schuldig: de arts, het afdelingshoofd, het ziekenhuis, de verzekeringsmaatschappij die budgetten toekent, de overheid?
Kalkman vertelt Uitgedokterd vanuit drie ik-perspectieven: die van Eveline, van Justus en van Ferdinand. Dit geeft dynamiek aan het verhaal, levert een mooi ritme op. De valkuil is dat je in herhalingen valt, maar dat gebeurt nergens. Je krijgt gaandeweg zicht op wat hen beweegt en wat hen drijft. Ferdinand een bullebak die zich boven iedereen verheven voelt, maar heeft thuis een vrouw die de broek aan heeft en waar hij niet veel te vertellen heeft.
Kalkman ontleedt de personages met hun (on)hebbelijkheden tot op het bot. Je voelt hun angst. De relatie van Justus met kunstenares Isabel “heeft iets weg van een boterham van drie dagen oud. Eetbaar maar niet echt smakelijk.” Prachtig om zo in één zin een relatie te beschrijven.
Bij Eveline voel je de wanhoop als ze vecht voor erkenning en gerechtigheid. Niet voor niets staat in het eerste deel: “Stel dat er iets met je kind gebeurt… Bij het idee alleen al wordt elke moeder krankzinnig.”
De koningin is dood
Er zitten prachtige metaforen in het verhaal. Zo raakt Ferdinand meer en meer in het nauw en heeft hij ook privé op financieel gebied grote problemen. In zijn vrije tijd is hij imker. Dan constateert hij de er onrust is rondom een van de bijenkorven en de bijen gaan zwermen. De koningin is dood. Een prachtige metafoor die je perfect op zijn eigen situatie past.
De verhaallijnen van de drie hoofdpersonages kruisen elkaar ingenieus. Zo komt Justus in Utrecht in een café toevallig Matthijs tegen, Valérie’s vader, en ziet hij in Amsterdam Valérie die in een rolstoel voortgeduwd wordt door vriendinnen. Het zorgt voor coherentie. Over ieder detail is nagedacht.
Kalkman heeft heel wat secundaire verhaallijntjes in haar verhaal gevlochten die zorgen voor spanning en het plot een andere kant op sturen. Ze houdt de vaart in het verhaal. De afloop is een totale verrassing, en dan snap je ook de titel van deze thriller.
Persoonlijk verhaal
Hoewel het om fictie gaat, zit er een persoonlijk verhaal achter. In 2016 kreeg Kalkmans oudste dochter een heftige diagnose, waarna ze werd verwezen naar een academisch ziekenhuis Wanneer je dit verhaal kent, lees je het boek met andere ogen. Wat zo knap is dat Kalkman afstand heeft weten te houden. Maar voor alles geldt: blijf waakzaam.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
