Een opmerkelijk eerlijk en indrukwekkend familie-verhaal
Het boek dicht klappend is het even bijkomen van de inhoud. Wat een indrukwekkende familiegeschiedenis! En niet alleen indrukwekkend, ook intrigerend. Hoe is het mogelijk dat één familie dit allemaal meemaakt. Zou dit alles met trauma’s te maken hebben? Bestaan transgenerationele trauma’s? Worden trauma’s in de genen doorgegeven? Of is het zwijgen erover het communicatiekanaal? Is het intuïtief aan te voelen?
In Vlieg mijn zwaluw probeert de auteur het antwoord te vinden op de brandende vraag “Wie ben ik?” Waarom zit ik klem? Wat heeft mijn familiegeschiedenis hier mee te maken?” (p.12)
Angsten
Patrick Bernhart, de schrijver, heeft Hongaarse ouders. Zij zijn gevlucht naar Nederland in 1956 na de Russische inval in Budapest. Deze historische gebeurtenis kan ik me vaag herinneren, omdat ook in onze stad Hongaarse vluchtelingen werden opgenomen en bij mij op school kwamen.
In Nederland werd Patrick als enig kind van Péter en Veronica geboren. Hij had een gelukkige jeugd, totdat zijn vader een auto-ongeluk kreeg. Het keerpunt in zijn leven. Het leidt tot een scheiding van de ouders en tot een scheiding van vader en zoon. De band met vader wordt steeds slechter. De relatie met zijn moeder is liefdevol, zij is wel overbezorgd, is vaak angstig. De hoofdpersoon zelf ervaart ook allerlei angsten. Is dit al een zichtbaar geërfd trauma?
“… ik was bang… om mezelf volledig te tonen…”(p.37)
Identiteit
Pas op 15 jarige leeftijd vertelt zijn moeder dat ze Joods zijn en dat hij daar maar over moet zwijgen. Is dat eigenlijk wel belangrijk: Jood of niet-Jood? Een mens bestaat uit meerdere identiteiten en welk identiteit spreekt je het meeste aan? Een deel van je identiteit verzwijgen werkt verstikkend, je ontkent een deel van jezelf, dat heeft effect op je persoonlijkheid, je komt klem te zitten.
Stamboom
Als zijn moeder overlijdt, besluit de Bernhart zijn familiegeschiedenis te onderzoeken. En wat ontdekt hij? Zijn voorouders zijn rabbijnen. Hij stamt dus uit een wel heel erg Joods geslacht. Is het daarom dat hij zich aangetrokken voelt tot de spirituele en historische dimensie van het Jodendom? Er volgen veel namen van voorouders. Gelukkig staat voorin een duidelijke stamboom, die de lezer helpt als het meer precies duidelijk is over welk personage wordt geschreven, of over wie er wat wordt ontdekt. Die ontdekkingen zijn onverbloemd over de ellende ervan, over de verschrikkingen die de Joden in deze streken (van Moravië tot Galicië – Zie kaart achterin.) hebben moeten doormaken. Hoe kunnen mensen elkaar dit aandoen!? Het boek is eerlijk, onverbloemd, rauw opgeschreven… er valt geen gelukkig verslag van te maken.
In het hoofdstuk Sasha en mijn ego zie je de schrijver tevoorschijn komen met een eigen commentaar. Dat is niet mals, wel volledig te onderschrijven!
De verhalen over de voorouders krijgen meer ‘kleur’ doordat het boek veel foto’s weergeeft. Op die foto’s herken je wat er over ze geschreven is. Niet alleen voor de schrijver, ook voor de lezer worden het ‘levende’ mensen.
De genealogische naspeuringen worden afgewisseld met inkijkjes in zijn persoonlijke leven, o.a. de verzorging en de dood van zijn moeder. Zelfs de psychotherapie komt aan de orde.
“… ik liet de therapeut niet dichtbij komen… EMDR… had geen effect op mij…” (p.91)
Oorlogsverleden
Het oorlogsverleden van zijn ouders en voorouders levert trauma’s op. Hoe doorbreek je deze cirkel, als je merkt dat die trauma’s ook jouw leven beïnvloeden? Door research, door zaken uit het verleden recht te zetten, zowel letterlijk als figuurlijk. Door de patronen van het familiesysteem te doorbreken. Niet door zwijgen als communicatiekanaal te gebruiken, maar door te vertellen. Wie zijn verleden niet kent, kent zijn heden niet.
“… het is mijn verantwoordelijkheid om de verhalen van mijn ouders en voorouders te vertellen…”(p.262)
Vlieg weg mijn angst
De titel Vlieg mijn zwaluw staat bij mij symbool voor: vlieg weg mijn angst, ik heb je overwonnen. Bij het namijmeren over het boek valt de buitenkant extra op. Op de voorkant staan de ouders en voorouders. Zij zullen worden beschreven en hun trauma’s zullen op de pagina’s in het boek worden weergegeven. Achterop staat, als resultaat van al dat werk, van al die eerlijkheid: de schrijver zelf. Hij is nu in staat zichzelf in het licht te zetten. Wat een indrukwekkende geschiedenis in zowel het verleden als in het nu. Wat een moed om je zo kwetsbaar te durven opstellen. Dat verdient door velen te worden gelezen
—
Voor het eerst gepubliceerd Bazarow
