Oorlogswinter op Texel
[Recensie] Het is een bijna vergeten stukje Nederlandse oorlogsgeschiedenis. Tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog werden de Duitse bezetters in Nederland overal teruggedrongen en verslagen. Behalve op Texel. De boodschap van bevrijding was daar nog niet aangekomen. De Duitse troepen op Texel werkten samen met Georgiërs: meestal ontsnapte krijgsgevangenen die hun straf konden ontlopen door met de Duitsers mee te vechten.
Toen de Duitsers verslagen werden, waren er dus nog troepen opTexel. Die Duitsers beschouwden opeens de Georgiërs als hun vijand. Een vijand die dood moest.
De Georgiërs wachtten dat niet af maar sloegen zelf toe. Nog dezelfde nacht vermoordden ze bijna alle Duitsers op Texel. Ze hadden gewonnen, dachten ze. Niet dus: de Duitsers op het vasteland kwamen razend van woede met bootjes naar Texel en vermoordden op hun beurt veel Georgiërs.
Dit gebeurde allemaal in de hongerwinter. Er was geen voedsel meer in de steden en het was bitter koud. Een slechte combi, merkt Hans die in Amsterdam woont.
Net als zijn ouders en zijn zus is Hans zwaar ondervoed. Het eten – stamppot – krijgen ze van de gaarkeuken. Alleen heeft het niks met stamppot meer te maken, het is een slappe waterige soep die niet echt je maag vult. Hans haalt die stamppot in een pan en neemt het klotsende goedje mee naar huis, waar zus Anja in bed ligt. Zij heeft geen kracht meer om op te staan. Hans nog wel, maar nu ook de tulpenbollen die ze in de winter aten, op zijn, voelt hij zich steeds slapper worden.
Dan komt er een aanbod: Hans kan met vriend Herman mee naar Texel. Daar is nog wel iets te eten, gaan de geruchten, en daar zouden ze kunnen aansterken. Hans spartelt tegen: hij laat z’n zus toch zeker niet in de steek? Maar zijn ouders zijn onvermurwbaar, hij gaat naar Texel.
Daar komt hij in een andere wereld. Met eten. Met vriendelijke mensen. En met buitenlandse soldaten. Georgiërs. Ontsnapte gevangenen. Die zijn soldaat bij de Duitsers geworden om zelf niet doodgeschoten te worden, maar ze best oké, ontdekt Hans. Of toch niet?
Dat weten we op het eind van dit goed doortimmerde verhaal. Een levendig beschreven stukje oorlog van eigen bodem vanuit kinderperspectief. De geestelijke en lichamelijke aftakeling van verhongerende mensen wordt goed weergegeven, maar ook hoe machteloos de mens is tegenover een agressor.
Sterk verhaal dus, met hier en daar een iets minder logische karakterbeschrijving van hoofdpersoon Hans. Zo blijft hij doorzeuren over de zogenaamde partijdigheid van zijn vriend Herman, terwijl diens handelingen daar niet op duiden. Ook het besluit dat Hans’ vader neemt om hem naar Texel te sturen, valt slecht bij Hans. Hij blijft eindeloos bokkig terwijl zijn vader de redelijkheid zelf is, wat een tikje onlogisch is. Maar wellicht wilde Joyce Pool de pubertijd-dwarsheid van Hans laten zien.
Dit boek is in elk geval een aanrader voor kinderen die geen geschiedenisboek willen of durven open te slaan. Lees het en je komt met een klap terecht in de gruwelijkheid van de hongerwinter. Niet prettig om te ervaren, wel nuttig om te lezen.
—
Ook verschenen op Nico’s recensies en Tiktok
