Sprookjes uit het noorden deel 1
Noord-Europese literatuur lijkt vaak iets geheimzinnigs of onkenbaars te hebben, iets wat het alledaagse exceptioneel maakt ook. Vier recente boeken illustreren dat perfect. Het zijn hedendaagse sprookjes die diep gaan, heel diep, en echt gelukkig word je er niet van. Vandaag deel 1: Sus van Jonas T. Bengtsson.
[Recensie] “Als je van plan bent om zelfmoord te plegen, doe het dan hier in het appartement. Drink een glas slaapmiddel leeg of koop een pakje scheermesjes. Maar spring niet ergens vanaf. De kinderen in deze flat hebben al genoeg gezien.” Dat krijgt Sus te horen van de politie nadat ze de avond voordien opgemerkt is op het dak van het flatgebouw waar ze woont. Sus is negentien, al ziet ze er eerder twaalf uit. Haar vader zit in de gevangenis en haar broer ligt in het ziekenhuis met een granaatscherf in het hoofd, een souvenir uit het Midden-Oosten. Sus leeft in een harde wereld vol geweld en drugs, en ze wil maar één ding, een revolver, om haar vader neer te leggen wanneer deze vervroegd vrijkomt.
Dus gaat ze joints dealen in een school en test ze zichzelf dagelijks. Ze moet immers hard worden. Iedere ochtend geeft ze zichzelf een opdracht. Vechten tegen de zwaarste jongens van haar Kopenhaagse achterbuurt, of op het kalmste moment van de dag een weegschaal stelen. Ze wil immers haar gewicht in het oog houden, aansterken en stoerder worden. Daarvoor koopt ze energierijk voedsel, zoals eieren van batterijkippen, die zweren op hun poten hebben en wiens snavel verdwenen is door het eindeloze pikken tegen het ijzerdraad van hun kooi. Zielig, vindt ook Sus, maar waarom zouden die kippen het beter moeten hebben dan de kinderen in haar flat? En zo koopt ze ook een klein katje, omdat ze zichzelf wil verplichten het de kop af te snijden.
Jonas T. Bengtssons vorige roman Een sprookje was niet om mee te lachen. Met Sus gaat hij verder op dat elan. Ook dit boek is een rauwe en meedogenloze hedendaagse fabel over opgroeien in een wereld zonder toekomst, een wereld die je veracht in de hoop die verachting te kunnen upgraden naar haat en uiteindelijk woede, omdat die woede de enige remedie lijkt tegen de angst. Sus is een vuistslag in je gezicht, maar een vuistslag die ongelooflijk veel deugd doet.
—
Eerder verschenen in De Morgen
