Dick’s Visie op Klimaatverandering
Zo’n 180 graden Fahrenheit, ruim 80 Celcius, op het middaguur in New York: zo ver schopt de klimaatverandering het gelukkig nog lang niet. Ze doet dat wèl in The Three Stigmata of Palmer Eldritch, een wat minder bekende titel van sf-auteur Philip K. Dick. Met de wetenschap van nu zou niet alleen die stad maar waarschijnlijk zelfs de hele planeet daarmee onbewoonbaar zijn geworden.
Geleidelijke onleefbare omstandigheden
Zo ver laat Dick het niet komen. Wel wordt het bij hem in de buitenlucht na zonsopgang al snel levensgevaarlijk, bewegen mensen zich in speciaal gekoelde taxi’s en zijn de rijken uitgeweken naar Antartica. Daar is het kennelijk nog redelijk uit te houden, ijzig genoeg om een zeespiegelstijging die de stad zou verzwelgen vooralsnog te voorkomen.
Maatschappelijke impact
The Three Stigmata of Palmer Eldritch verscheen bijna zestig jaar geleden. Pas kort daarvoor had Rachel Carson met haar studie Silent spring voor het eerst de ecologische alarmklok geluid, al klonk die met het beroemde rapport van de Club van Rome (‘Grenzen aan de groei’) pas werkelijk door tot in het publieke debat.
Klimaat als ondergeschikt element
Ook Dick legt nog relatief weinig belangstelling aan de dag voor de fysieke gevolgen of de oorzaken van de verhitting van de aarde. Wel meldt hij al wel het smelten van de gletsjers – en ziet een van de hoofdpersonen bij het uitvallen van de airconditioning zijn lp-verzameling wegsmelten tot een vormloos blok vinyl. Maar de roman draait vooral rond de gevolgen voor het menselijk bestaan, dat op aarde voor een steeds kleinere, nog altijd bevoorrechte groep, mogelijk is.
Goed- of kwaadschiks (meestal met een brief die begint met ‘Greetings’: de met de Vietnam-oorlog berucht geworden oproep voor militaire dienst) worden mensen uitgezonden naar de kolonies op andere hemellichamen. De kolonisten daar houden de moed erin met drugs die hen in beleving terugbrengen naar het aangenamere leven dat zij zich nog van de planeet Aarde herinneren.
Klimaatverandering als achtergrondelement
Die ‘trip’-ervaringen (die Dick in die jaren ook zelf zou leren kennen) staan centraal in het boek – samen met de onvermijdelijke tegenhanger ervan: de handel in deze middelen door maffia-achtige syndicaten die elkaar op leven en dood bestrijden. Over de vernietigende gevolgen van beide aspecten maakt Dick zich weinig illusies, al breken in het boek ook de religieuze thema’s door (vandaar de ‘stigmata’) die hem in zijn latere werk zouden bezighouden.
Klimaatverandering vormt in dit boek dus slechts een decor, dat zestig jaar later van de weeromstuit op het centrum van het toneel is komen te staan. Nog niet in de catastrofale vorm die The Three Stigmata of Palmer Eldritch’voor ons tijdsgewricht in petto heeft – maar angstaanjagend genoeg, als een horrordroom waaruit niet meer te ontwaken valt.
—
Ook verschenen op X / Linkedin
