Onverwachte aspecten van een eiland
[Recensie] Dit boek Typisch Texel is geen ‘gewone’ toeristische gids voor dit eiland. De ondertitel Culinair, natuurlijk en historisch geeft al iets aan van wat men in dit boek kan verwachten. Het is zeker niet het gebruikelijke overzicht voor bezoekers van dit eiland met kaarten van wandel- en fietspaden en plaatsen op het eiland die voor toeristen de moeite van het bezoeken waard zijn en verblijfplaatsen als hotels, campings en B & B’s en tips voor restaurants.
Wat dan wel? Het boek is opgezet in drie delen: Texelse lekkernijen, Texelse export, Texelse weelde. Interessant is de inleiding die duidelijk maakt dat Texel ooit de drukste ankerplaats ter wereld was en een centrum van handel. De Rede van Texel was het vertrekpunt van de VOC en de WIC, handel waarvan we tegenwoordig de schaduwkanten – slavenhandel – meer dan ooit onder ogen zien maar de ondernemingen worden in dit boek slechts even vermeld. De economische geschiedenis staat dan ook niet voorop in dit boek maar vormt de achtergrond om de vele onderwerpen in een historisch perspectief te plaatsen.
Vroeger werd er bier gedronken als veilig alternatief voor smerig drinkwater en zo zijn er ook op Texel bierbrouwerijen ontstaan. Momenteel is een Texels bier zelfs bezig aan een opmars door ons land. Daarnaast is er als borrel de oorlam en als kruidenbittertje het Juttertje.
Meer dan schapen
Dat Texel een ‘schapeneiland’ is, mag als algemeen bekend worden verondersteld en dit onderwerp kan in dit boek Typisch Texel dan ook niet ontbreken. Minder bekend is dat de kemphaan vroeger ook bij het eiland hoorde evenals oesters die lange tijd een belangrijke rol speelden. Hier kwam aan het begin van de 20e eeuw een einde aan door overmatige oogsten maar de Japanse oester is er nu voor in de plaats gekomen. Het culinaire krijgt in dit boek veel aandacht: er is interessante informatie over zilte groenten, wild, zwarte bij en de Tesselaar stoofpeer. Meeuweneieren werden vroeger veel voor banket gebruikt.
In de 18e eeuw was de walvisvaart belangrijk; in die eeuw werden er 719 zeereizen gemaakt om walvissen te vangen en over strandjutten zijn mooie verhalen te vertellen. Aan het einde van de 19e eeuw werd er veel bos aangeplant en het dennenhout werd gebruikt voor de mijnbouw in het zuiden van Limburg. Sinds de 17e eeuw zijn er schilders die het eiland hebben vastgelegd. In de vorige had Jan Wolkers een sterke band met het eiland en hij maakte hier beelden en schilderijen.
Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is er een groeiende interesse in Texelse producten en dit boek is een mooi overzicht daarvan. Tot slot is er aandacht voor de ontwikkeling van het toerisme dat zich in de vorige eeuw ontwikkelde maar dit boek zal niet de eerste gids zijn waar toeristen naar grijpen tenzij hun aandacht vooral uitgaat naar de Texelse keuken en historische achtergronden daarvan.
Typisch Texel is niet geschreven voor de bezoeker maar is geschreven vanuit het eiland zelf en met name zijn culinaire ontwikkeling door de eeuwen heen in relatie tot hetgeen het eiland zelf voortbrengt. Het boek is mooi uitgegeven en sfeervol geïllustreerd met talrijke foto’s.
René Zanderink is bioloog, journalist en schrijver van kookboeken. Tevens is hij begeleider van culinaire trips en hoofdredacteur van Nieuwe Wildernis.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
