Een bont palet van impressies
Theodor Holman, radio en tv maker en columnist bij Het Parool en De Groene Amsterdammer, stelde deze bundel van korte verhalen en impressies rond het thema oorlog samen.
Het boek is ingedeeld in hoofdstukken maar de functie daarvan lijkt voor de lezer betrekkelijk omdat de teksten weinig tot geen onderlinge samenhang vertonen. Theodor Holman schrijft in korte, krachtige zinnen waarin hij veel weet uit te drukken waaruit blijkt dat hij zeer betrokken is bij de huidige oorlogen die veel in hem losmaken.
Soms zit er cynisme in de taal zoals aan het begin op 22 februari 2022: “Intussen babbelt Europa over solidariteit en sancties. Solidariteit bestaat uit woorden die je niet met actief hoeft te ondersteunen. Sancties zijn acties waarbij een offer moet worden gebracht en waarover iedereen gedwongen solidair moet zijn” (p. 12).
Wat oorlog is en doet
Theodor Holman wil “de binnenkant van de oorlog” beschrijven en zijn boek is een wat chaotisch aandoende tocht van herinneringen aan zijn jeugd, de Tweede Wereldoorlog die zijn ouders meemaakten en zeer uiteenlopende beschouwingen, meningen en persoonlijke gevoelens rond het thema oorlog.
De oorlog in Oekraïne obsedeert hem en dit boek is daar het wat onsamenhangende resultaat van dat nogal associatief aandoet als een eerste aanzet tot een samenhangend verhaal.
Moeite met noodzakelijke oorlog
Theodor Holman schrijft over Poetin en zijn mislukte ideologie van het grote Russische rijk, over geloven in God en zoekt hartstochtelijk naar een eigen positie in de verwarrende actualiteit van feiten en gebeurtenissen die op hem afkomen.
Hij is eerlijk: “Als bekeerde eindjarenzestigpacifist vind ik het toch ongemakkelijk dat ik sommige oorlogshandelingen moet goedkeuren” (p. 68). Misschien is het karakter van het boek dat op de achterkant “Een mozaïek van ontroerende, humoristische en tragische verhalen en beschouwingen over de oorlog in Oekraïne” daardoor te verklaren. Theodor Holman heeft moeite om zijn mening te bepalen: de ideologie van Rusland is gevaarlijk en daarom is deze oorlog vanuit ons gezien noodzakelijk en gerechtvaardigd.
Het boek kent ook allerlei denkbeeldige verhalen waarin Theodor Holman iets aan de orde wil stellen. Door deze vorm komt de uitwerking van oorlog heel concreet en menselijk op de lezer af.
Zijn vergelijking met de Tweede Wereldoorlog wordt hem niet door alle lezers van zijn columns in dank afgenomen: “Elke dag krijg ik wel een mail van iemand met de mededeling dat ik de oorlog in Oekraïne niet mag vergelijken met de Tweede Wereldoorlog’(p. 160).
“In een oorlog zijn mensen geen mensen. Het zijn dingen die leven maar dood moeten. En kinderen zijn dan kleine dingen. Het ontmenselijken is een psychische stoornis die ontstaat door doodsangst, lust en minderwaardigheid die de demon van schuld wil wegjagen” (p. 216).
Hoewel de ondertitel spreekt over “De achterkant van de strijd in Oekraïne en Israël” komt deze laatste oorlog pas laat in het boek ter sprake. Historisch klopt dat natuurlijk wel maar deze vermelding suggereert misschien meer dan het boek waarmaakt.
Theodor Holman publiceerde eerder ALS de liefde en Het Kaartspel.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
