In levendige en kleurrijke beschrijvingen komt de stad Utrecht en de grote rol die vrouwen er hebben gespeeld tot leven
[Recensie] Wie op de Oude Gracht in Utrecht wandelt kan op nummer 158 vier rechtopstaande vrouwen zien, die gezamenlijk de voorgevel van het horecahuis Winkel van Sinkel dragen. Deze zogeheten kariatiden zijn in het begin van de negentiende eeuw vanuit Engeland geïmporteerd en destijds in de constructie van het eerste warenhuis van Utrecht ondergebracht. De betreffende gietijzeren dames leveren niet alleen nog steeds ondersteuning, maar dienden destijds ook als trekpleister voor deze winkel van de heer en mevrouw Sinkel. Na de opheffing van het warenhuis bood het gebouw onderdak aan een bank, later kwam daar het grand café met de oude naam Winkel van Sinkel.
Dit is een van de interessante bezienswaardigheden, die je tegenkomt als je de wandelroute volgt die Judith Schuil, werkzaam als zelfstandig gids in de stad Utrecht, in haar wandelboek heeft beschreven. Als centraal thema belicht Schuil het leven van een groot aantal vrouwen vanaf de vijftiende eeuw tot heden, die een belangrijke rol in Utrecht hebben gespeeld. Zo krijg je op de Zandbrug een standbeeld te zien van Trijn van Leemput, de vrouw die het initiatief had genomen om kasteel Vredenburg af te breken. Dit kasteel, tussen 1529 en 1543 gebouwd in opdracht van Karel V, was op gegeven moment omgetoverd tot dwangburcht, waarin soldaten legerden die zich steeds asocialer naar de plaatselijke bevolking gingen gedragen. Trijn van Leemput nam vervolgens in 1577 het initiatief om samen met een aantal andere vrouwen met hamers, bijlen en houwelen het kasteel te lijf te gaan. Vijf jaar later was, mede dankzij de hulp van anderen, de sloop van het kasteel een feit.
Bij de Catharijnesingel kan je opeens de voornaam van verzetsstrijder Truus van Lier tegenkomen, geschreven met gele narcissen in de wal van de singel. Dit eenvoudig gedenkteken, dat alleen in het voorjaar te zien is, refereert aan deze verzetsheldin die in 1943 de Utrechtse NSB-hoofdcommissaris G. J. Kerlen doodschoot. Eventueel kunnen we vervolgens verderop ook nog langs de Maliebaan lopen, waar 17 beelden van vrouwelijke kunstenaars zijn gegroepeerd. Daarna krijgt onder meer ook de inmiddels opgedoekte huishoudschool aan de Nieuwe Kamp aandacht.
Dirkje Kuik
De betreffende wandelgids Vrouwen van Utrecht biedt mooie, goed leesbare artikelen, met de nodige achtergrondinformatie en veel fraaie illustraties. Maar als wandelgids is het boekje minder geslaagd. Het begint al met de niet erg logische keuze om de route vlakbij de Dom te laten beginnen, midden in het centrum. Zou het niet handiger zijn om een startpunt bij het treinstation Utrecht Centraal te kiezen, waar de route overigens toch al in de buurt komt? Dit vertrekpunt is immers goed te bereiken voor treinreizigers, terwijl automobilisten en fietsers daar over goede parkeermogelijkheden kunnen beschikken.
Daarnaast schiet de routebeschrijving regelmatig tekort. Zo kost het nogal wat moeite om er achter te komen waar de standbeelden, gedenkstenen of herdenkingstegels van de in het boek genoemde vrouwen te vinden zijn. Een enkele keer staat er in de routebeschrijving wel een correcte aanwijzing, maar in veel andere gevallen moet je eerst de bijbehorende beschrijving doorgronden om er achter te komen waar iets van de geportretteerde vrouw te zien is. Een voorbeeld is de muurtekst en tekening, die gemaakt is ter ere van de kunstenares Dirkje Kuik. De routebeschrijving maakt hierover geen vermelding, alleen als je eerst ruim een pagina aan achtergrondinformatie leest besef je dat de betreffende herinneringen aan Dirkje Kuik op de zijgevel van Herenstraat 23 te vinden zijn.
Geduld
Een lastig detail is dat de routebeschrijving de nodige vrijblijvende of vage wegaanwijzingen bevat, zoals de mogelijkheid om uit drie steegjes er willekeurig één te kiezen. Hoe weet je wat je moet kiezen als je er nooit eerder geweest bent? Ook de suggestie om je te laten verrassen door af en toe spontaan een hofje, een leuk straatje of een bijzonder pleintje in te slaan is in feite verwarrend, we bewandelen toch een vooraf ontworpen thematische route? Wie dan toch van de geplande route afwijkt en na een kleine ontsnapping weer de draad wil oppikken heeft aan het kaartmateriaal in de bijlage weinig hulp. Weliswaar gaat het om een mooi vormgegeven plattegrond van het centrum, maar door het zeer schaarse gebruik van straatnamen heeft deze kaart weinig praktische betekenis. Kortom: als informatiebron is het boek zeker geslaagd, maar om het boek als uitgangspunt voor een wandeling te nemen is wel een zekere tolerantie en een hoeveelheid geduld noodzakelijk.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
