Vriendschap maak je zélf
[Recensie] In het voorwoord stelt Jan Dirk van der Ploeg veel vragen over vriendschap, die nieuwsgierig maken naar de antwoorden in dit boek Waarom vriendschappen zo belangrijk zijn. De oudste ons bekende vriendschap komen we in de bijbel tegen, tussen David en Jonathan.
Het boek zet in met definities, kenmerken en verschillende vormen van vriendschap en de invloed die ze op een mens kunnen uitoefenen. Empathie, het meeleven met een ander, is de sociale basis voor vriendschap en in feite voor de hele samenleving waarin mensen elkaar in allerlei verbanden tegenkomen.
Inventarisatie, geen pleidooi
De – wat omslachtige – titel suggereert een warm pleidooi voor vriendschap, wellicht gelardeerd met mooie verhalen uit de praktijk, maar dat is jammer genoeg niet het geval. Het boek is louter inventariserend van aard en geeft een overzicht van vriendschap in de breedste zin van het woord. Wie daarnaar op zoek is, vindt in dit boek een goede inleidende gids.
De titel roept bij mij echter ándere verwachtingen op: een mooi menselijk verhaal over vriendschap en hoe goed het is om samen met één of meer anderen het leven te delen. Een boek dat je warm maakt om vriendschappen aan te gaan en zuinig te zijn op je huidige vrienden. Het citaat van Aristoteles ‘vriendschap is één ziel in twee lichamen’ had daarbij een mooi uitgangspunt kunnen zijn.
Waarom vriendschappen zo belangrijk zijn geeft wel adviezen om vriendschappen te onderhouden en is actueel in het benoemen van de mogelijkheden en gevaren van sociale media. Zinvol is de aandacht voor vriendschap in relatie tot narcisme, mensen met een verstandelijke beperking, autisme, ADHD, depressie en suïcide. Dit boek zet vriendschap dus in bredere en misschien ook wel onverwachte verbanden maar het is geen boek dat je meeneemt op de weg naar het hart van vriendschap.
Goed is ook de aandacht voor de relatie tussen vriendschap en armoede maar dan had ik ook wel iets willen lezen over andere sociale omstandigheden die vriendschap kunnen beïnvloeden zoals ernstige ziekte, afscheid, verhuizing, de komst van kinderen, ouderdom. Dergelijke veranderingen in het persoonlijke leven veranderen vriendschappen of betekenen soms ook het einde daarvan.
“To have a friend is to be one” lees ik ergens in dit boek. Misschien kan een volgend boek over vriendschap ons meer vertellen over deze diepere menselijke basis tussen mensen.
Jan Dirk van der Ploeg is emeritus hoogleraar orthopedagogiek aan de universiteit van Leiden. Hij schreef eerder Grensjongeren, Het positieve zelfbeeld als sociaal vaccin en Pioniers in de jeugdzorg.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
