Landschapsbiografie van de Wadden
[Recensie] Een landschapsbiografie is een “vernieuwende, samenhangende en aansprekende manier om het verhaal van het landschap te vertellen” (p 10). In deze benadering komen geografie, ecologie en historische geografie samen. Daarom gaat het in dit boek over de eilanden en de Waddenzee maar ook over kwelders, de inpoldering daarvan, en dijken die tot dit gebied behoren.
De Wadden zijn sinds 2009 en 2014 tot Werelderfgoed uitgeroepen en omvatten het gebied van Den Helder tot Esbjerg in Denemarken. “In de afgelopen 10.000 jaar is het Waddengebied ontstaan uit een samenspel van geologische processen, zoals zeespiegelstijging, bodemdaling, getijdenbeweging, veengroei, opstuiving, afslag, sedimentatie en erosie”(p. 17).
Dit boek bevat tal van historische kaarten die ondermeer de geologische ontwikkelingen laten zien die vrijwel ongestoord hun gang konden gaan. Interessant is de opbouw van een (Wadden)eiland; alle eilanden kennen een zogenaamd duinboogcomplex als kern. Ook de – agrarische – ontwikkelingen van de eilanden en hun bewoners komen ter sprake evenals het maritieme verleden. Visserij en walvisvaart speelden waren vroeger economisch belangrijk en hebben de eilanden gevormd. De betekenis van de visserij is sterk verminderd. Verder is aandacht voor bakens, loodsen en vuurtorens, verdronken en verstoven dorpen. De Tweede Wereldoorlog liet in de Atlantikwall zijn sporen na. Er waren toen veel Duitsers op de eilanden.
Afsluitdijk
De aanleg van de Afsluitdijk is van grote invloed geweest op het ecosysteem van de Waddenzee en dat geldt in wat mindere mate ook voor het Lauwersmeer. Actueel is de aandacht voor zogenaamd dynamisch kust- en duinbeheer waarin men meer met het water wil samenwerken. Men werkt aan een grotere natuurlijke diversiteit en ziet zich tegelijk voor nieuwe uitdagingen want door klimaatverandering komt er meer zand in de Waddenzee.
Het plan voor ‘Holwerd aan Zee’, dat momenteel voor stevige discussies zorgt in de Friese Provinciale Staten, wordt ook genoemd. Het toerisme zorgde al in het begin van de 20e eeuw voor verontrusting blijkens dit geluid uit 1927 waarin de zorg wordt uitgesproken over het “hoe langer hoe meer verrijzen van monsterachtige houten gebouwen op het eiland Ameland” (p. 99). Recreatie vormt nu 80% van de inkomsten van de eilandbewoners.
Er verschijnen regelmatig fraaie fotoboeken over de Wadden en de eilanden zoals het imposante 61 eilanden in de Waddenzee, weliswaar omlijst door informatie maar dit boek Waddengebied gaat er dieper op in. Voor liefhebbers en bewoners is dit – ook rijk geïllustreerde – boek daarom een belangrijke aanvulling.
Meindert Verschoor is auteur en historicus; hij publiceerde eerder de Historische atlas van Groningen’ en historische boeken over Harlingen en Leeuwarden.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
