Grepen uit onze culinaire geschiedenis
Dit boek werd door zes mensen samengesteld (zie onderaan voor hun namen en functies). Naast deze mensen zijn er nog bijdragen van een aantal anderen. Dat grote aantal medewerkers is aan de inhoud van de bundel wel te merken.
De titel en ondertitel Wat schaft de pot? Eetcultuur in Nederland door de jaren heen maakt nieuwsgierig. Je verwacht iets te lezen over het gebruik van bonen en peulvruchten bijvoorbeeld, voordat de aardappel in ons land zijn intrede deed of over de toepassing van soorten graan en typen brood en over ‘vergeten groenten’ en misschien ook over de introductie van bestek. Je hoopt te weten te komen wat nu écht Hollandse pot is. Boerenkool met worst misschien?
Het boek mist echter innerlijke samenhang. Het lijkt alsof iedere medewerker iets van haar of zijn eigen interesse heeft ingezonden dat iets met voedsel te maken heeft. Er is geen duidelijk overkoepelend thema dat de bijdragen met elkaar verbindt. Zo zijn er bijdragen over gevelstenen, Roodkapje boeken, volksliedjes en liedboeken. Best aardig allemaal maar het staat wat – te – ver af van de verwachtingen die de titel oproept: Wat schaft de pot? Met een duidelijker focus had er meer over voedsel zélf verteld kunnen worden.
Een erwt in je bil
Dat neemt niet weg dat er wel interessante bijdragen zijn zoals die onder de titel Eetbare nation branding? waarin naar voren komt dat men in 1610 een grote partij boter en kaas aan de Ottomaanse sultan schonk en die over de koloniale herkomst van specerijen.
Er is een hoofdstuk over spreekwoorden in Nederland en Vlaanderen met voedsel waarin spek, eieren, brood, pruimen boter en aardappelen een rol spelen. De leukste vind ik “mee ‘n eirt in zij gat lu’epen” (met een erwt in je bil lopen) en dat betekent: je billen uit angst dichtknijpen.
Croquetten en oliebollen
In een advertentie uit 1962 voor Nederlandse immigranten in Queensland, Australië wordt verteld dat er op een dansavond ook ‘Hollandse croquetten’ zijn. Ook lekkernijen rond de viering van Sinterklaas krijgen aandacht. Er was in de jaren 1955 – 1965, toen de emigratie echt omvangrijk was, een jaarlijkse actie ‘St. Nicolaas overzee’, waarbij men deze lekkernijen kon bestellen en versturen aan familie elders.
Water werd vroeger gedifferentieerd gebruikt en het drinken van bier in plaats van vervuild water blijkt een mythe te zijn.
‘Oliekoecken’ zijn de voorlopers van oliebollen maar de verbinding met de jaarwisseling is minder oud dan wij denken: een zogenaamde invented tradition.
De redactie van Wat schaft de pot? bestaat uit letterkundige Judith Brouwer, medewerker faculteit Humanistiek UvA Marieke van Erp, kunst- en wetenschapshistoricus Marieke Hendriksen, medewerker faculteit Sociale Gedragswetenschap UvA Rebeca Ibanez Martin, Olga Leonard, hoogleraar Geesteswetenschappen en Algemene Cultuurwetenschappen UvA Irene van Renswoude.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
