Het tijdperk dat de wereld voorgoed veranderde
In de achttiende eeuw botsten oude autoritaire regimes op hun eigen grenzen, toont Francis Weyns in XVIII, en zagen nieuwe, al dan niet met behulp van een guillotine, het licht.
[Recensie]Toen in 1763 de Zevenjarige Oorlog eindigde, zag de wereld er anders uit dan voorheen. De grootste verliezer was ongetwijfeld Frankrijk, dat zijn Noord-Amerikaanse en Indiase koloniën in Britse handen had zien komen, gevolgd door Spanje dat de havensteden Manilla en Havana aan die zelfde Britten verloren had zien gaan. Maar het was vooral in het oude Europa dat deze eerste wereldoorlog, zoals hij ook wel eens genoemd wordt, en waar ook Oostenrijk en Pruisen aan deelnamen een grote tol eiste. Er vielen zeker een miljoen slachtoffers. Pruisen verloor 10% van zijn bevolking, Saksen zelfs het dubbele daarvan.
Brabantse omwenteling
In Francis Weyns XVIII, een geschiedenis van de achttiende eeuw, speelt die Zevenjarige Oorlog een grote rol, want net zoals dat ook voor alle volgende wereldoorlogen zou gelden, putte hij de strijdende landen zo erg uit, dat die er in meerdere of mindere mate in de decennia erna aan onderdoor gingen. Ook de winnaars trouwens, want Groot-Brittannië mocht dan al heel wat kolonies bijgewonnen hebben, het land zat ook dik in de schulden. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de achttiende eeuw eindigde met een paar revoluties, de Amerikaanse en de Franse natuurlijk, maar ook onze eigen Brabantse Omwenteling van 1789 kan niet los gezien worden van de veranderende tijden. Waartegen kwamen de Zuidelijke Nederlanden toen immers in opstand? Tegen de Oostenrijkse Jozef II die een rationele structuur wou introduceren op bestuurlijk, juridisch en religieus vlak, waardoor hij de oude gevestigde machten van de troon wou stoten en deze zich daar met man en macht tegen verzetten.
Politieke en militaire gebeurtenissen
Weyns, die nog geen twee jaar geleden verraste met het elegante, doorwrochte en tegelijkertijd ook bijzonder aanstekelijk geschreven XVI, geschiedschrijving zoals ook Bart Van Loo en Johan op de Beeck ze bedrijven, springt hier twee eeuwen in de tijd, maar zijn werkwijze is gelijkaardig. Hij geeft een strak beeld van de politieke en militaire gebeurtenissen van die tijd, aangevuld en ingekleurd met tot de verbeelding sprekende details en anekdotes. Zo gaat hij breedvoerig in op het dagelijks leven in Versailles, waar je goed bedreven diende te zijn in ‘De kunst van het hielenlikken voor de leden van het hof’, zoals de titel luidde van een essay van de hand van filosoof Baron d’ Holbach. De achttiende-eeuwse maatschappij stoomde op naar de vrijheid, toont Weyns. Het was de tijd van opium en lachgas, van libertijnen die het huwelijk alleen nuttig vonden omdat het je toeliet overspel te plegen en van het retifisme, genoemd naar de schrijver van erotische romans Rétif de La Bretonne, die het als eerste over schoenfetisjisme had.
—
Eerder verschenen in Knack
