Beslissend keerpunt in Hitlers leven
1 april 1924 kwam Adolf Hitler in de gevangenis in Landsberg terecht na de mislukte putsch in München. De rechtszaak was duidelijk in zijn voordeel geweest, er heerste een positieve stemming en zo kwam hij er met een lichte straf vanaf die ook nog eens aanmerkelijk werd bekort.
De omstandigheden in de gevangenis waren tamelijk riant. De gevangenen hadden een ondergrondse krant. Hitler vervulde in de gevangenis een spilfunctie, ontving veel bezoek en werd op zijn verjaardag overladen met attenties. Hij maakte tekeningen voor onder andere de Welthauptstadt Germania. De gevangenispsycholoog beschreef zijn eerste indrukken van Hitler als volgt: “nogal teleurstellend, een booskijkende, stugge burgerman… een doorsnee type, met zwart haar opzichtig over zijn voorhoofd gekamd en die overbekende kortgeknipte snor” (p. 13).
Mein Kampf
Dit boek Zijn strijd bevat interessante informatie over de totstandkoming van Hitlers boek Mein Kampf, dat in feite een uitgebreide versie is van zijn redevoeringen. Het boek werd – ook door Hitlers sympathisanten – niet erg gewaardeerd. De stijl is breedsprakig, pretentieus en gezwollen. Stilistische tekortkomingen moesten door anderen worden herschreven. Hoewel de recensies niet erg positief waren en het boek aanvankelijk niet goed werd verkocht, zijn er in totaal toch ruim 12 miljoen exemplaren gedrukt.
Vervroegde vrijlating
Roger Moorhouse is van mening dat de vervroegde vrijlating van Hitler – door het positieve om maar niet te zeggen partijdige oordeel van de gevangenisdirecteur – grote gevolgen heeft gehad. Hitler was nog bekend en kon daardoor de draad snel oppakken. Dat zou anders geweest zijn als hij na vijf jaar zou zijn vrijgekomen, dan was hij wellicht vergeten en waren de omstandigheden in Duitsland minder gunstig voor hem geweest.
Zag Hitler zich vóór zijn gevangenname als ‘tamboer’ van een beweging, nu beschouwde hij zichzelf als ‘de uitverkorene’ die ‘voor de politiek geboren’ was. Zijn mening werd harder en zijn blik vernauwde zich. Antisemitische uitlatingen werden krachtiger van inhoud. De heroprichting van de NSDAP vond al snel weerklank in heel Duitsland. Daarom concludeert Roger Moorhouse: “Landsberg matigde Hitler niet, ze moedigde hem aan”. En Hij eindigt zijn verhaal met de veelzeggende zin: “Landsberg schiep uiteindelijk ‘de Führer’ “ (p. 96). Dit kleine boek is belangrijk om Adolf Hitler te leren kennen.
Roger Moorhouse is hoogleraar aan het College of Europe in Warschau met als specialisatie Adolf Hitler en het Derde Rijk. Hij publiceerde eerder The Forgers. The Forgotten Story of the Holocaust’s Most Audacious Rescue Operation, The Hitler I knew, The Reictags Fire en Poland 1939.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
