AKO stond ooit voor de Amsterdamse Kiosk Onderneming, opgericht in 1878. Het is nu bijna 150 jaar later en de naam AKO is verdwenen uit het straatbeeld. Vorig jaar deze tijd maakte moederbedrijf Audax bekend dat er dertien AKO’s op de NS stations zouden worden opgeheven. De resterende veertien AKO’s zouden worden omgebouwd tot filialen van Bruna. Hoe zit dat met die ombouw, vroeg uw verslaggever zich af. Komt daar nog wat van?
Maar er is nieuws. Een maand geleden opende op Utrecht CS de vernieuwde Bruna op de plaats waar eerst de AKO zat. Ik dacht ik ga er eens stiekem rondneuzen en kijken wat ze ervan gemaakt hebben. In AKO-winkels kwam ik nog maar zelden. De AKO was verworden tot een soort stations Action met hoofdzakelijk wegwerpspulletjes. Verveelde reizigers gingen er struinen om te kijken of ze hun huis nog verder konden vullen met troep. Boeken waren er verstopt achter wanden met opschrijfboekjes, verjaardagskaarten, pennen en stiften en natuurlijk die onvermijdelijk zakken en repen snoep. Een Nederlander die tien minuten wachtend zonder wat te moeten eten door kan brengen ben ik al lang niet meer tegengekomen.
Fris en licht
Met gepaste argwaan ging uw reporter op stap. En ik moet zeggen, ik was aangenaam verrast. De eerste grote winst is dat de winkel in Utrecht tweemaal zo groot is geworden. Audax kon een extra ruimte huren, zodat er nu ook een ingang is ontstaan naar de buitenpassage op Utrecht CS. Alles is ruim opgezet, geen hijgerige andere klanten meer in den nek als je wat wilt afrekenen voor te krappe kassa’s. Nee, bij de nieuwe Bruna kun je ook als je smetvrees hebt ongestoord winkelen. Er is genoeg ruimte voor iedereen. De kleuren zijn fris en licht van kleur (uw kippige verslaggever is zo ongeveer kleurenblind, dus of het nu pastel of wat anders is, daarvoor moet u zelf gaan kijken). Het kantoormeubilair is erg mooi, met veel natuurhout erin verwerkt. Natuurlijk zijn er nog kasten en rekken vol met troep, mogelijk had de AKO nog niet alles verkocht toen de winkel sloot, maar de boeken krijgen gelukkig nu weer ruim baan. Hoe ze zijn uitgestald is bijzonder smaakvol. Er zijn kasten en displays. De displays lijken op pallets van ca 1,50 m in het vierkant, een meter hoog. In het midden staat een rek waarop de ‘beste boeken’ (daarover dadelijk meer) staan uitgestald, op de rest van de ‘palletkast’ liggen dan stapels van de iets mindere goden. In de kasten tegen de muren staan de nog weer iets mindere goden. In de palletkasten zitten laden met daarin de voorraad zodat het winkelpersoneel snel kan bijvullen als een boek ‘op’ is.
De grote thema’s hebben allemaal een eigen palletkast. Thrillers, kinder- en jeugdboeken, non-fictie. Als je van de binnenkant van het station binnenloopt zie je rechts eerst een ‘palletkast’ met Top 10 Engels. Ook Bruna heeft door dat met name jongeren steeds vaker liever Engels lezen dan Nederlands. Er is ook aantal kasten met wat vagere omschrijvingen als ‘Mooi meegenomen’ of ‘Top10 Actueel’. Bij actueel dacht uw verslaggever: “Interessant, politiek & maatschappij!” Maar nee, het is een top 10 van de bestverkopende boeken. Opmerkelijk is hoe Bruna de literatuur behandelt. Hier zijn twee kasten voor. De ene bevat romantische boeken, de andere ‘echte’ literatuur. Beide kasten hebben het opschrift ‘Literatuur’. Het lijkt verwarrend, maar aan de boektitels zie je meteen welke kast bij jou hoort. Mogelijk verkopen boeken beter als ze onder het kopje ‘Literatuur’ vallen dan onder ‘Feelgood’ of ‘Romantiek’.
En welke boeken liggen er nu in de Bruna? Als ik snel reken kom ik toch tot een kleine 1000 verschillende titels. Dat is hoopvol. Een kritischere blik levert dat het eigenlijk alleen maar boeken van de CPNB Bestseller60 zijn. Nieuwe bestsellers, boeken van een of twee jaar geleden die toen ook al goed verkochten, of boeken van bestseller auteurs die nog bestsellers moeten worden. Ik hoor de critici alweer mopperen: ”Je komt hier alleen de bekende titels tegen, waarom ook niet wat boeken die goed zijn maar niet al een groot publiek kennen.” Maar lieve critici, dat is niet de rol van een stationskiosk. Net als je op het station niet even snel een exquise viergangenmaaltijd nuttigt, zo ga je ook niet twee uur snuffelen in een Bruna, want dan loop je je trein mis. Een station boekenwinkel is voor de snelle boekenkoper, nog even een cadeau kopen voor je jarige vriend naar wiens feestje op weg bent, nog snel een boek voor jezelf voordat je lange treinreis start. En de hoeveelheid titels maakt zelfs voor veellezer dat je altijd nog wel een boek vindt dat je nog niet gelezen had en toch eigenlijk had moeten lezen. Nee, ik ben blij met de nieuwe Bruna. Vijf vette sterren voor deze prachtig opnieuw ingericht boekhandel. Ik ga er nog vaak binnenwandelen, voor een snelle boekensnack!
—
Roeland Dobbelaer (1962) is filosoof en mediaondernemer. Hij is hoofdredacteur van Bazarow. Sinds 1 oktober 2023 is hij tevens uitgever van de Boekenkrant. Een van zijn leesprojecten is het biografisch lezen: de favoriete boeken lezen van geliefden en vrienden zodat het leven een grote boekenclub is. Hij schrijf op Bazarow om de week een column.