Als voorbereiding van de Bazarow.LIVE avond met de schrijversfamilie Siebelink tijdens de afgelopen Boekenweek las ik enkele romans van nestor Jan: Engelen van het duister uit 2001 en Suezkade uit 2008. De hoofdpersonen in deze twee boeken verschillen van beroep en woonplaats, maar zijn hetzelfde soort man: dolend en zoekend, ongelukkig in de liefde, zich geen plaats wetend in het leven. Ze frequenteren beiden de Haagse rosse buurt, kleden zich elegant en zo zijn er nog veel meer overeenkomsten. In het werk van Siebelink komen vaak dezelfde mensen en thema’s terug. Vooral de rol van de vader die viel voor een al te fanatiek geloof heeft een hoofd- of bijrol in veel van zijn boeken. Maar Siebelink gaat nog verder in zijn boeken. Wat bijvoorbeeld opvallend is aan de Engelen van het duister en Suezkade is dat er hier en exact dezelfde passages in voorkomen.
Ik werk een voorbeeld uit. Deze gaat over een wat morsige vriend die in de beide boeken met bijna dezelfde achternaam naam maar in een andere stad terugkomt. In Suezkade is het de docent geschiedenis Wim Egbers:
“Egbers zei: ‘Er moet nog wat verdiend worden,” en hij onthulde Marc dat hij in de Provence al een stukje grond bezat van twee vierkante meter. Het was nog niet veel. Het bezit daar groeide wekelijks aan met een vierkante decimeter. Zodra zijn kavel groot genoeg was voor een stacaravan vertrok hij. Dan brak een andere tijd aan. […] Hij zou zich overdag verhuren als vrachtwagenchauffeur. Daar was in Frankrijk groot gebrek aan. In zijn vrije tijd ging hij voor zijn caravan zitten en zou dagelijks Le Provençal doorbladeren.”
In Engelen van het duister is het collega Harry Egberts, docent op de plaatselijke Middelbare school in Ede:
“Ja het was zijn bedoeling hier snel weg te gaan. Hij was nu achtenveertig. Als hij nog iets wilde, moest hij niet al te lang wachten. Hij was getrouwd geweest, lang geleden […] maar nu was hij alleen. Hij kon gaan en staan waar hij wilde.
Hij haalde een zakatlasjes uit zijn achterzak, vouwde dat open en wees een gebied in de Périgord aan. Onder Souillac, diep in het land, groeide maandelijks zijn eigen stukje Frankrijk centimeter voor centimeter. Hij spaarde tot zijn kavel groot genoeg was om er een caravan te plaatsen. Daar wilde hij eigenhandig een garage of loods neerzetten en een transportbedrijfje beginnen. Hij bezat alle rijbewijzen. Tot het moment dat zijn landje groot genoeg was, ging hij zich verhuren als vrachtwagenchauffeur. Daar was in Frankrijk groot gebrek aan.”
En zo schijnt Siebelinks werk vol te zitten met herhalingen en zelfcitaten. Waarom hij dat doet, geen idee? Niet uit luiheid, met zo’n oeuvre kun je Siebelink niet van luiheid beschuldigen lijkt me. Of zou het onbewust zijn? Dat lijkt me vrijwel onmogelijk. Siebelink weet volgens mij precies wat hij doet. Het is eerder een knipoog naar zijn lezers. “Lees me zorgvuldig, kijken of jullie het zien!” Een prachtig zoekspel met en voor zijn lezers.
In de wetenschap en bij het schrijven van non-fictie is het zelf citeren gebruikelijk. Als je bezig bent met een onderzoek ga je daar meestal in je volgende onderzoeken en publicaties op door. Dan grijp je terug op eerdere publicaties en kun je daaruit citeren. Waarom het opnieuw formuleren en anders opschrijven? Als de informatie uit eerder werk steek houdt, logisch dat je daarnaar verwijst. Bij literatuur was het me nog nooit zo opgevallen. Daarvoor lees ik te weinig boeken van een auteur direct achter elkaar. Je leest van auteurs die je volgt het laatste boek, maar dan herlees je niet altijd het oudere werk…
Toch is het een leuk spel om te spelen. Door Siebelinks zelf citeren krijg je zin om nog meer boeken van hem te gaan lezen en te vergelijken. En niet alleen bij hem. Misschien is dat een leuke opgave voor de lezers van Bazarow om zo nog eens wat schrijvers door te nemen. Daarom deze oproep:
Ken je voorbeelden van zelf citeren van een door jou geliefde (of niet geliefde) schrijver. Breng dit in een kort stuk van maximaal 850 woorden met citaten en verwijzingen bij elkaar en stuur het naar vrienden@bazarow.com. Het mag Nederlandstalig of niet Nederlandstalig zijn. De leukste inzendingen worden geplaatst op Bazarow en beloond met een boekenbon van 30 euro. Inzenden kan de komende maanden, totdat de bron opdroogt.
Veel leesplezier!
NB. Medewerkers van Bazarow én de Boekenkrant worden van harte uitgnodigd om mee te doen!
—
Roeland Dobbelaer (1962) is filosoof en mediaondernemer. Hij is hoofdredacteur van Bazarow. Sinds 1 oktober 2023 is hij tevens uitgever van de Boekenkrant. Een van zijn leesprojecten is het biografisch lezen: de favoriete boeken lezen van geliefden en vrienden zodat het leven een grote boekenclub is. Hij schrijf op Bazarow om de week een column.