Welke opleiding heb jij gevolgd? Waarschijnlijk niet die voor onderwijsmediathecaris. Die bestaat namelijk niet meer en dat is volgens Stichting Lezen een probleem. Zij deden onderzoek naar het aantal mediatheken in het voortgezet onderwijs. Het resultaat was alarmerend: het aantal mediatheken neemt af, de beroepsgroep vergrijst en er wordt geen specifieke opleiding meer aangeboden voor mediathecarissen. Heeft de mediatheek nog wel een toekomst?
Om meer inzicht te krijgen in mediatheken in het voortgezet onderwijs, voerde Marleen Kieft samen met DUO Onderwijsonderzoek een studie uit onder 205 mediathecarissen en 253 schoolleiders. Hieruit blijkt dat een derde van de schoolleiders op scholen zonder mediatheek de meerwaarde van een mediatheek niet te zien. Dat is iets wat Stichting Lezen zorgen baart. “Om het leesonderwijs optimaal te kunnen ondersteunen, is een goede leesomgeving en daarmee ook de aanwezigheid van een schoolmediatheek essentieel,” zegt Gerlien van Dalen, directeur-bestuurder van Stichting Lezen, in het onderzoeksrapport. Zij roept schooldirecteuren en- besturen daarom op gebruik te maken van de Impulsregeling, die scholen een samenwerking biedt met lokale bibliotheken.
Vergrijzing
Dat de toekomst van de mediatheek ook afhangt van het animo voor werknemers is een ding dat zeker is. Er is echter maar weinig aanwas van jonge mediathecarissen. Dat is ook niet zo gek, want er bestaat in Nederland geen opleiding meer voor dit beroep. Van de deelnemende mediathecarissen is 83% vijftig jaar of ouder, terwijl het in 2012 nog ging om 72%. Driekwart van de mediathecarissen heeft opleidingen en/of cursussen gevolgd die te maken hebben met hun functie in de mediatheek, maar dit doelt vooral op mediathecarissen boven de vijftig jaar. Mediathecarissen met minder dan vijf jaar werkervaring hebben significant vaker geen opleidingen/cursussen gevolgd die te maken hebben met hun werk in de mediatheek.
Het belang van een opleidingsachtergrond is ondanks de afwezigheid daarvan erg groot, vinden veel deelnemers aan het onderzoek. Een van de mediathecarissen vertelde bijvoorbeeld: “In het eerste jaar ben ik er echt tegen aangelopen dat ik gewoon te weinig kennis van het onderwijs had. Wat heeft het onderwijs nodig? Hoe werkt een school? Wat is een leerlingvolgsysteem? Daar had ik allemaal graag meer over willen weten.” De aanbeveling van Stichting Lezen aan middelbare scholen is dan ook: investeer in een volwaardige mediathecarisopleiding en goed professionaliseringsaanbod. Dat kan ook op regionaal niveau. Er bestaan bijvoorbeeld bibliotheken die succesvolle regionale netwerken organiseren, waarin kennisdeling plaatsvindt.
Toch tevreden
Het beeld van het mediatheekwerk in Nederland is gelukkig niet alleen maar somber. In het onderzoek komt een grote tevredenheid naar voren over de bestaande mediatheken. Mediathecarissen geven hun mediatheek gemiddeld een 7,7 en schoolleiders met een mediatheek geven de mediatheek een 7,5. Ze waarderen vooral de actuele en uitgebreide boekencollectie, de mooie, rustige ruimte en de toegankelijke locatie in de school.
Lees het hele onderzoek over mediatheken in het voortgezet onderwijs hier.
–
Tessa Kelderman