Het gelijk van een boze, oude man
[Recensie] Pleidooi voor een meer wetenschappelijke blik op alledaagse feiten, voor het te laat is.
Een holbewoner hoefde maar weinig te begrijpen, maar als hij zich vergiste was hij snel een dode holbewoner. Sindsdien zijn onze hersenen nauwelijks geëvolueerd. De informatiestroom die ze moeten verwerken, is echter haast oneindig geworden. Tegelijk is een verkeerde interpretatie nog maar zelden direct levensbedreigend. Wel kunnen we er de toekomst van onze hele soort mee op het spel zetten, wat binnen het dierenrijk een absolute primeur is. Dát we ons überhaupt bewust zijn van de toekomst is dat trouwens ook.
Wetenschappelijke principes omarmen
Zie hier het uitgangspunt van de Survival Guide to the Misinformation Age. Auteur David Helfand doceert al veertig jaar astronomie aan Columbia University in hartje New York. Hij is een van die mensen die precies weten waarom de lucht blauw lijkt en waarom de lentelucht zo prettig aanvoelt – op het niveau van gasmoleculen en huidreceptoren, wel te verstaan. Het liefst ziet hij dat we allemaal net zo nieuwsgierig worden als hij, de beproefde wetenschappelijke principes omarmen en zo de onwetenschappelijkheid gaan doorzien van de onzin, die met name via internet over ons heen wordt gestort.
Helfands boek gaat grotendeels over hoe wetenschap werkt. Het begint bij Karl Poppers concept van falsifieerbaarheid en vervolgt met significante cijfers, correct grafieken tekenen, kansberekening en statistiek. Maar ook hoe je soms achter op een servetje kunt uitrekenen of iets relevant is. Het is allemaal heel helder opgeschreven, met tal van aansprekende voorbeelden, en het doet vermoeden dat Helfands colleges een waar genoegen zijn om bij te wonen.
Keihard feit
Maar het is ingewikkelde materie, en het is vooral véél. Zo veel dat je haast gaat begrijpen waarom de samenleving meer aan desinformatie hecht. Helfand maakt zich grote zorgen over klimaatverandering, maar als echte wetenschapper kan hij die niet presenteren als keihard feit, hooguit als iets dat er dik in zit, en waarop de mens slechts voor een deel invloed heeft, et cetera, et cetera. En met die inzichten zet hij zich dan af tegen de Republikeinse senator James Inhofe, die beweert dat de mens het klimaat helemaal niet kán beïnvloeden, simpelweg omdat alleen God dat kan.
Eigenlijk is dit boek een pleidooi voor de Nederlandse rekentoets, en we weten hoe het daarmee afgelopen is. Wetenschappelijk gezien heeft Helfand alle gelijk van de wereld, maar hij riskeert te worden weggezet als de zoveelste boze oude man. En dat is jammer.
