Overdaad schaadt
Alles aan dit boek is enorm. Het forse portret op de omslag. Het gewicht. Daarmee samenhangend: de 943 bladzijden. De grootletterige titel, tevens naam van de hoofdpersoon. De thematiek: Griekse oudheid met een kruisverband naar onze eigen roerige tijden. En de gedrevenheid waarmee Pfeijffer zijn verhaal neerzet. Een fors verhaal, geen zondagmiddag lekkerweglees-boekje, maar misschien wel een poging tot zijn hoogst eigen magnum opus.
We hebben het over de mooiste man van Griekenland: de held Alkibiades. Hij leefde rond 400 voor Christus , en was onder veel meer politicus en strateeg van Athene tijdens de oorlog tegen Sparta. Hij verkeerde met Atheense machthebbers als Perikles en Sokrates, bewoog zich in die kringen als een vis in het water. Gaandeweg werd hij bekender, beruchter ook, en vulde een lang een bewogen leven met nadenken, advies geven en strijden.
De stijlicoon onbekommerd aan het woord
Pfeijffer is overduidelijk gecharmeerd van deze stijlicoon. Hij laat hem onbekommerd aan het woord, iets te onbekommerd wat mij betreft. Om één op één alle gedachtenflarden van dit haantje te lezen, uitwaaierend over het leeuwendeel van deze immense stapel bladzijden, is een taak op zich.
Daar komt de taalopbouw nog bij. We weten dat deze auteur graag verhalen bouwt met zinnen, waarin tussen komma’s, veel komma’s, nog veel meer woorden zinnen vormen, zodat een dergelijke zin niet zelden een halve pagina later eindigt, waar het wellicht ietwat beknopter had gekund. Hier had hij (of zijn uitgever) zich in toom moeten houden. In de beperking kan zich immers, niet voor niets volgens die gevleugelde uitdrukking, de meester tonen. Nu lezen we in eindeloze, alle kanten op kronkelende zinnen tot in het kleinste detail de mores en gedragingen van de elite in het oude Griekenland – interessant maar weinig inspiratief. Een willekeurige weergave:
“Op een bepaald punt in de discussie over het gedicht van Simonides werd een vers geciteerd waarin er een godheid ter sprake komt: ‘Waarlijk goed zijn is alleen een god gegeven.’Dit was het moment waarop mijn vriend Kritias zo lang had gewacht. Als een bokser die door loting de eerste ronde was vrijgesteld, die vol ongeduld werkeloos heeft zitten toekijken bij het gevecht en die in de tweede ronde eindelijk mag laten zien waarvoor hij gekomen is, zo stortte hij zich in de discussie. Terwijl de ogen in zijn magere gezicht oplichtten als vuurbakens, begon hij uiteen te zetten waarom de goden volgens hem niet bestaan, maar zijn betoog viel een beetje in het water omdat Prodikos van Kos juist op dat moment onwel werd, zonder twijfel ten gevolge van Kallias’ overweldigende gastvrijheid tijdens de avond daarvoor.”
Avontuurlijk heldenverhaal
Genoeg kritiek; door naar de positieve kant van dit ambitieuze project. Wij lezers krijgen al lettervretend een diep doorwrochte kijk op een boeiende periode uit de Griekse geschiedenis. Ook nemen we kennis van het functioneren van een maatschappij in dat tijdslot, en voor liefhebbers van een avontuurlijk heldenverhaal, is dit inderdaad – zoals eigenlijk alle Griekse en Romeinse legenden, een avontuurlijk heldenverhaal.
Ook mooi is de verbinding die Pfeijffer maakt van de antieke wereld naar onze huidige tijd. Was de democratie in oeroude tijden al kwetsbaar – dat is hij anno 2023 nog steeds. Nog fragieler zelfs; breekbaar op grote schaal. Het is de verdienste van de schrijver dat hij die parallellen zichtbaar maakt, al is die wetenschap op zichzelf weinig troostrijk. De heldenmoed en scherpe intelligentie van hoofdrolspeler Alkibiades brengen dan weer wat hoop in de situatie en kunnen ons tot voorbeeld dienen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow, Nico’s recensies en op TikTok
