Hoe Lukašenka dictator werd
[Recensie] In 2020 kwamen er berichten in het nieuws uit een land waar we verder weinig horen: Wit-Rusland, oftewel Belarus. Honderdduizenden mensen gingen de straat op in de hoofdstad Minsk, om te protesteren tegen het regime van Lukašenka. Die werd in 1994 voor het eerst tot president van Belarus gekozen. Via referenda heeft hij steeds meer macht gekregen. De democratie veranderde langzaam richting een dictatuur. In 2020 vonden opnieuw verkiezingen plaats, die enorm werden gemanipuleerd. Mensen waren nog steeds bang, maar dit pikten ze niet.
Franka Hummels licht deze context toe in een voorwoord. Zij heeft ervoor gepleit dat Dagen in Minsk in het Nederlands zou worden vertaald, wat Henny Corver uitstekend heeft gedaan vanuit het Engels. Julia Cimafiejeva schreef haar dagboek in 2020 namelijk niet in het Belarussisch of het Russisch, omdat ze een zekere afstand nodig had. Niet dat het een afstandelijk boek is geworden, integendeel. Julia verwoordt haar angsten en haar tegenstrijdige gevoelens. Ja, het is gevaarlijk om de straat op te gaan, maar thuis blijven is geen optie meer.
Nooit eerder heb ik me in zo’n emotionele rollercoaster bevonden. Zijn we aan het winnen? Zijn we aan het verliezen? Belanden we allemaal in de gevangenis, worden we doodgeschoten, of vieren we over een paar dagen de democratie en de vrijheid?
Op allerlei manieren probeert de overheid de demonstranten te dwarsbomen: met waterkanonnen en arrestaties, maar ook door het internet te blokkeren. Via VPN-verbindingen en Telegram wordt gecommuniceerd waar de demonstraties zullen starten, elke zondagmiddag. De straten kleuren wit-rood van de vlaggen. Ouderen staan op hun balkon met wit-rode linten te zwaaien. Anderen stellen hun huizen open om demonstranten op te vangen als de politie eraan komt en iedereen begint te rennen.
Steeds meer bekenden worden opgepakt. Sommigen brengen een nacht in de gevangenis door, anderen krijgen straffen van jaren. Julia’s broer wordt gearresteerd en ze proberen bij de gevangenis een pakket af te geven voor hem. Uiteindelijk besluiten Julia en haar man te vertrekken. Ze verhuizen naar Oostenrijk.
De situatie in Belarus is niet verbeterd. De demonstraties hebben niet gebracht wat de mensen hoopten. Lukašenka is nog steeds aan de macht, en Poetin heeft hem onder controle. En toch blijft ergens een sprankje hoop.
Maar er is ook een krachtige golf van solidariteit en steun op gang gekomen in binnen- en buitenland, duizenden bemoedigende brieven en steunbetuigingen zijn naar de gevangenissen gestuurd, Belarussen in het buitenland hebben zich krachtig vereend. En wij koesteren ons geloof dat er zonder democratie geen toekomst is voor Belarus en Europa.
—
Eerder verschenen op lalageleest.nl
