Pas als futen snel zwemmende vissen achtervolgen zijn ze echt in hun element
[Recensie] De fuut van Jan Johan Vlug maakt onderdeel uit van de prachtige vogelserie van uitgeverij Atlas Contact. En hoewel de deeltjes onderling aardig van karakter kunnen verschillen, zijn het allemaal prettig te lezen persoonlijke verhalen waarin onderzoekers hun ervaringen met specifieke vogels voor een breed publiek beschrijven.
Jan Johan Vlug neemt als ornitholoog in deze vogelserie de fuut voor zijn rekening. In bijna vijfhonderd bladzijden legt Vlug het brede onderzoeksveld van een ornitholoog open: aantallen futen vroeger & nu, verspreiding, soorten, verwanten en voorouders, broedgebieden, voedsel, voedselvluchten en braakballen, concurrentie, balts, territoria, kolonies, nestplaatsen & nesten, broedgebieden, broedsels & aantallen, kuikens & aantallen, pleegouders, manieren van voortplanting, rui, bedreigingen en oorzaken van achteruitgang en uitsterven.
Sierlijke watervogel
Vlug is hierbij niet scheutig met het op een persoonlijke wijze beschrijven van zijn zoektocht naar de fuut. Daardoor geeft het boek je als lezer aanvankelijk minder het gevoel in een verhaal te stappen. Toch word al snel duidelijk dat het boek de neerslag vormt van jarenlang nauwgezet en gepassioneerd onderzoek naar futen in Nederland (en wereldwijd) en leren we tot in de kleinste details ieder aspect van de fuut kennen. Dergelijke details ontdek je alleen wanneer je er met passie naar zoekt of kijkt. Zo merkt Vlug bijvoorbeeld op dat er nogal eens wordt aangenomen dat futen geen langere vissen vangen omdat ze die niet zouden kunnen doorslikken.
“Maar dat is niet helemaal waar. Het gaat vooral om de grootte van de dwarsdoorsnede of diameter van de vissen; dit omdat de grootte van de snavelopening bepaalt wat de dieren wel of niet kunnen doorslikken. De vogels hebben daardoor duidelijk moeite met vissen met een hoge rug, zoals grotere brasems. Lengte is wel van belang, maar dat op een andere manier: lange vissen zwemmen namelijk sneller en zijn moeilijker te vangen.”
Fascinerend aan dit boek, vind ik, dat Vlug al schrijvend regelmatig met collega-ornithologen (en niet, zoals in veel van dit soort boeken, met de lezer) in gesprek gaat, waardoor je als lezer een kijkje in de keuken krijgt van de voortgaande wetenschap van de ornithologie:
“Deze vogels zouden volgens de theorie van Jehl heel wat meer veren nodig hebben bij de spijsvertering dan onze visetende futen. Klopt de hele theorie dus niet? Of is er een verklaring voor het feit dat de grijskopfuten een uitzondering op de regel zijn? Ik weet het niet en hoop gewoon dat het idee van Jehl juist is, het is zo eenvoudig en logisch.”
Naast enkele foto-katernen zijn verdeeld over het boek prachtige tekeningen (lithografie) opgenomen van futen in allerlei situaties. Naast een literatuurlijst en een handig register is tevens een uitgebreide verklarende woordenlijst opgenomen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
