Handel in de middeleeuwen
Hansa of hanse is een gezelschap of vereniging van kooplui. In het boek De Hanze wordt duidelijk dat hun handelsactiviteiten en –relaties in de middeleeuwen zich uitstrekten van Londen tot Novgorod, in landen die aan de Noordzee en Oostzee liggen en daarom vooral via scheepvaart met elkaar verbonden zijn.
De Hanze is door zijn benadering een mooie aanvulling op Atlas van negen Hanzesteden, waarin negen Nederlandse steden die tot het Hanzeverbond behoren, worden geportretteerd. Atlas van negen Hanzesteden beschrijft in de eerste plaats stedelijke geschiedenis terwijl De Hanze breder historisch van aard is. Dit boek beschrijft in een aantal thematische hoofdstukken de opkomst, bloei en neergang van de Hanze.
Grootschalig
Op het hoogtepunt in de vroege middeleeuwen waren er zo’n 200 steden bij de Hanze betrokken. 70 tot 80 steden waren volledige Hanzesteden, de anderen hadden een associatieverdrag met een Hanzestad en zo konden zij ook profiteren van de (inter)nationale handel.
De Hanze gaat over ‘kooplui, koningen, steden en staten’ zoals de ondertitel zegt. De vele illustraties met tekeningen, prenten, foto’s van oude belangrijke handelsgebouwen, miniaturen uit handschriften, land- en stadskaarten, schilderijen en kaders met uitgelichte onderwerpen maken dit boek tot een aantrekkelijke uitgave.
In twee hoofdstukken wordt aandacht besteden aan Hanzesteden in Duitsland; in dit land ligt de oorsprong van de Hanze. Het hoofdstuk “Een machtige overvloed van toestromende goederen” staat stil bij de relatie tussen de Duitse Hanze en Nederlandse Hanzesteden en in ander hoofdstuk worden de Hanzesteden aan de IJssel en de Zuiderzee belicht. Daarnaast zijn er ook Hanzesteden in Brabant en Vlaanderen en in Holland en Zeeland. Zij waren door handelsroutes over land maar vooral over water met elkaar verbonden.
De Hanze was een organisatie met kantoren in Novgorod, Bergen, Londen en Brugge. De handel bracht welvaart en dat is terug te zien in de architectuur maar beïnvloedde ook de cultuur in deze steden.
Naast de beschreven steden in Atlas van negen Hanzesteden – Zwolle, Kampen, Deventer, Zutphen, Harderwijk, Elburg, Hattem, Hasselt en Doesburg – waren ook Groningen, Nijmegen, Arnhem, Roermond, Venlo en Bolsward Hanzesteden.
De kogge is als het varende symbool van de Hanze te beschouwen en staat vaak op stadszegels en stadswapens. Het schip kon 50 ton vervoeren en dat is veel in die tijd. Er zijn exemplaren gevonden bij Doel in België en bij Kampen. De vaart was zonder gevaren zoals uit het hoofdstuk ‘Hine dede niemene genade’ over kapers en piraten duidelijk wordt.
Hoewel de vaart er toen allang uit was – er waren nog slechts drie steden lid van de Hanze – wordt de Hanze pas in 1862 echt opgeheven. Toch is er daarna nog wel sprake van doorgaande invloed van de Hanze en tegenwoordig wordt de Hanze mede vanuit toeristisch oogpunt weer naar voren gehaald. In 2006 is de Hanze opgenomen in de Nederlandse canon van de geschiedenis.
Dit boek De Hanze verscheen eerder in 2019. Deze uitgave is de tweede, ongewijzigde druk.
Jan Kuipers schrijft in de genres fictie en non-fictie. Van hem verscheen eerder De vlucht naar boven, Dwepers en dromers en Vikingen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
