De kracht van familiebanden
[Recensie] Twaalf jaar na het verschijnen van Boven is het stil is er dan een nieuwe roman van Gerbrand Bakker: De kapperszoon. Een bijzondere setting met verdriet, eenzaamheid en de onmiskenbare behoefte onderdeel te zijn van een familie.
Simon is een kapper die ik in mijn dagelijkse leven nog nooit ben tegengekomen. Gepassioneerd is hij namelijk niet te noemen. De paar klanten per dag die hij knipt of scheert zijn voldoende voor hem. Zijn leven omvat daarnaast niet zo veel. Hij spreekt zijn praatgrage moeder af en toe. Voor de rest is Simon ogenschijnlijk naar alle tevredenheid een einzelgänger met posters van mannelijke zwemmers op zijn kamer. Dit verandert wanneer hij getriggerd wordt en na gaat denken over het overlijden van zijn vader bij de vliegramp op Tenerife in 1977. Zijn moeder Anja was net een paar maanden zwanger van hem toen zijn vader, tot ieders verbazing, in het vliegtuig bleek te zitten.
Een Herman
Het eerste gedeelte van het boek doet mij meteen denken aan het nummer ‘Het regent zonnestralen’ van Acda en de Munnik:
“Herman in de zon op een terras
Leest in ‘t AD dat ‘ie niet meer in leven was”
Maar zoals we gewend zijn van Bakker, kan alles nog veranderen. En het antwoord op de vraag houdt de lezer in ieder geval een gedeelte van het wel bezig. Opvallend is het ten opzichte van zijn andere romans dat Bakker zichzelf als personage opvoert in het boek. Dit doet hij vrij opzichtig. Als klant van de kapper spreekt hij over de lezingen in het buitenland, de vliegangst waar hij mee te kampen heeft en benoemt hij populaire boeken in een ander jasje als Beneden is het kil. In dit boek stopt een dochter haar moeder in de kelder omdat ze haar niet langer kan verdragen. ‘De schrijver’, in het boek blijft hij naamloos, heeft gesprekken met Simon. Hij gaat namelijk een boek schrijven over Simon. Naast de opvallendheden lezen we ook over vertrouwde onderwerpen die Bakker vaker aanhaalt in zijn romans, zoals eenzaamheid. Ook honden komen in dit verhaal terug.
Ergens bij horen
De rode draad in het boek is toch wel de kracht van familiebanden. Simon heeft zijn leven op orde, desondanks is hij op zoek naar antwoorden. Naar zijn vader. Naar de reden waarom hij tegen ieders verwachting in toch in dat vliegtuig zat. Het verhaal gaat over het in stand houden van familiebanden en het creëren van nieuwe. Eenzaamheid versus de geborgenheid en het gevoel ergens onderdeel van te mogen zijn, haast vanzelfsprekend. Dat je er toe doet, dat je gezien wordt. Bakker maakt met hulp van zijn personages deze moeilijke situatie zichtbaar voor de lezer.
Simon wordt geconfronteerd met zijn eigen zwaktes en twijfels. De zoektocht naar de antwoorden op de vragen over zijn vader zorgen bij hem voor de nodige zelfreflectie. Maakt hij ergens onderdeel van uit, of zijn het de vluchtige contacten met de man met het rode haar uit het zwembad, de fantasie over zijn klant Jason? Wat of wie heeft hem gemaakt tot wie hij is? En nog belangrijker: hoe verder?
De kapperszoon
Ondanks de zware onderwerpen die Bakker in het boek aanhaalt, bevat De kapperszoon de nodige humor en luchtigheid. Wanneer je Jasper en zijn knecht en Knecht alleen gelezen hebt, herken je dit uit duizenden. Daarnaast bevat het boek relatief veel feitelijke informatie over de vliegramp. Door de hoeveelheid neemt het leestempo wat af, maar de informatie ondersteunt het verhaal en de zoektocht van Simon.
Simon zwemt graag. Vele baantjes lang traint hij zijn spieren en overpeinst zijn leven. Bakker schetst in het boek een show met orka’s. Simon is als een orka, hij doet een kunstje voor geld, het is een routinekunstje. Gematigd tevreden over de gevangenschap. De echte vrijheid ligt echter binnen handbereik: buiten de comfortzone van het (zwem)bad, hoe confronterend dan ook.
—
Eerder verschenen op boekenz.nl
