Zinvol ongelukkig
[Recensie] Psychiater Dirk De Wachter heeft de afgelopen jaren over publiciteit niet te klagen. Blijkbaar heeft men oren naar zijn boodschap. Die luidt dat we kwetsbaar en ongelukkig mógen zijn. In De kunst van het ongelukkig zijn laat De Wachter zien dat het geluksideaal tot een soort plicht is geworden, die we onszelf opleggen.
Op enig moment ongelukkig zijn, betekent: gefaald hebben. We moeten nóg harder werken, om maar niet minder dan een ander te zijn, die de zaken zogenaamd wel op een rijtje heeft. Van die tendens in onze maakbare samenleving moet de psychiater niets hebben.
“Beter zouden we leren af en toe ook een beetje ongelukkig te zijn. Want het klopt niet dat je het geluk helemaal in de hand hebt.”
Allereerst relativeert de Vlaming dus het idee dat geluk altijd binnen handbereik ligt. Zo zegt hij met schrijver Gerrit Komrij: “Geluk betekent het streven naar geluk (…) Als men weet dat dit streven nooit bevredigd zal worden, bestaat ons enige geluk derhalve uit ontevredenheid. Uit ongelukkig zijn.”
Wel laat De Wachter zien dat de broosheid vangeluk níét betekent dat we daarom tot ongeluk veroordeeld zijn. “De deugd (dat is: het goede leven) ontstaat uit de onmogelijkheid om het genot voortdurend vol te houden.” Dat we ons soms kunnen losmaken van de geluksmolen, betekent dat we kunnen omkijken naar de ander, voor wie we nu juist een ‘kleine goedheid’ kunnen verrichten.
De Wachter maakt dankbaar gebruik van ervaringen in zijn psychiatrische praktijk, maar hij put ook uit het werk van collega-denkers, encyclopedieën en de poëzie. Dat maakt dit hartstochtelijk betoog voor het omarmen van ongeluk tot een boeiende lezing en een veelstemmig geheel.
—
Eerder verschenen in Volzin
