Ontsporende onderbuikgevoelens
[Recensie] Er zijn verschillende redenen waarom dit boek gelezen dient te worden. De eerste is dat nimmer het wezen van een hond treffender in woorden gevangen werd. Driessen zet prachtig de gedachtewereld van de hazewind Laika uiteen: verwaandheid/leeghoofdigheid, een staat van permanente paniek en volslagen onbegrip voor de omringende wereld. Tel daarbij de visual van het dier, rillend van de stress, met uitpuilende louter blinde paniek uitstralende ogen, en er rest niets dan chapeau.
Meer redenen om te lezen, en chapeau in drievoud, voor de rest van het boek. Het is een klein meesterwerk dat Driessen schiep als chroniqueur van een niet nader genoemd stadje in communistisch Joegoslavië: “Het elektriciteitsnet was voorwereldlijk. Het bestond uit een bedrading die noch afdoende geïsoleerd, noch planmatig aangelegd was, en dateerde van zolang geleden dat de bewoners van het stadje het als een soort atavistisch wortelwerk beschouwden, dat ze liever ongemoeid lieten. Dat gold ook voor waterleiding en riolering.”
Hier is het leven nog ouderwets communistisch overzichtelijk, bijvoorbeeld voor postbode Andrej: “Er was nooit veel veranderd en als postbode Andrej zijn ronde honderd jaar eerder had gemaakt zou het door vrijwel dezelfde stad zijn geweest als nu.”
Al even vrij van twijfels is het leven van Josip, machinist, mecanicien en kaartjesverstrekker van de kabeltrein naar het heldenmonument boven op de heuvel: “Normaal gesproken bediende hij de baan alleen, wat betekende dat hij vanuit het dalstation het steile pad op moest om de boven geparkeerde wagon met waterballast te vullen en daarna weer af te dalen om het loket te bemannen.’
Josip en Andrej zijn de hoofdpersonen in deze parabel. Als tegenpolen staan ze symbool voor de in de latere Balkanoorlog tegen elkaar strijdende partijen. Direct vanaf het begin zitten die twee elkaar al dwars als Andrej met een compromitterende foto Josip, die buiten het echtelijke potje piest, afperst. Het gevolg is oplopende spanningen tussen gechanteerde en chanteur, net zoals de onderlinge tensie toeneemt tussen de politiek verschillend geaarden in het eerst zo vredige dorpje. In heel Joegoslavië trouwens. Daar tolereren bevolkingsgroepen elkaar minder en minder; etnische onverdraagzaamheid, onvrede en pure haat overspoelen het land en monden uit in een alles verwoestende Balkanoorlog.
Waarschuwing: voorgaande grofstoffelijke beschrijving doet maar gedeeltelijk recht aan dit verhaal. We moeten de diepgang, soms wrange humor, beeldrijke taal en stevige compositie niet vergeten. Driessen neemt in dit solide boek de lezer mee op avontuur. Een trektocht in weldadige zinnen met een exuberante woordkeus en gebeeldhouwde taal waarin de humor (die mij de kurkdroge teksten van Marten Toonder in herinnering brachten) plezierig verlucht. Een aanrader, kort door de bocht gezegd.
En die pelikaan in de titel? Wordt die hier niet verklaard? Nee. Pelikanen komen wel degelijk voor in het verhaal, en ze hebben nog een sleutelfunctie ook. Maar zoals u wellicht al begrijpt, wil ik iedereen van harte stimuleren dit boek van voor naar achter te spellen. Als de niet beantwoorde vraag naar de pelikaan uit de titel daarvoor als aanmoediging kan dienen, dan gebruik ik dat snode middel volgaarne. Hup, ga op zoek naar de sleutel, grijp dat boek. En geniet ervan.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles en op Nico’s recensies
