[Recensie] Sandra Berg is een Nederlandse schrijfster die woont en werkt in Zweden. In haar nieuwste boek De stilte van eenzaamheid neemt ze ons mee naar Finland.
De stilte van eenzaamheid is het verhaal van Paula, vanuit haar perspectief is het hele boek geschreven. Paula is een vrouw van middelbare leeftijd, getrouwd met Otto, moeder van Tiina en dochter van Tanja. Het is stil in Paula, ze heeft het vermogen verloren om echt contact te maken. Otto is van haar vervreemd en wil gaan scheiden. Tiina woont op kamers en komt amper nog thuis, ze stelt het voortdurende commentaar van Paula niet op prijs. En commentaar heeft ze, op alles en iedereen die zich niet aan de regels houdt. Regels die bepalen hoe dingen horen. Regels die in het hoofd van Paula zijn ontstaan en die haar nu gijzelen, een verbitterd en naar mens van haar maken. En dat is allemaal gekomen sinds het verdwijnen van haar oma Eelia dertig jaar geleden.
Haar oma bij wie ze praktisch is opgegroeid, was opgenomen in het reumaziekenhuis in Heinola. Op een nacht verdwijnt ze, zonder ook maar één spoor achter te laten, uit het ziekenhuis. Er wordt nooit meer iets van haar vernomen en men denkt dat ze overleden is. Deze verdwijning heeft heel veel invloed gehad op Paula. Haar ouders, vooral haar moeder, hielden zich erg bezig met de mysterieuze verdwijning. Er was geen ruimte voor het verdriet van Paula. Ook later niet toen haar ouders gingen scheiden. Paula’s verdriet is onzichtbaar geworden en haar woede daarna ook.
Elk jaar op 13 september, de dag van de verdwijning van Eelia, komt het kleine gezinnetje bij elkaar bij het voormalige ziekenhuis om oma Eelia te gedenken. Dit jaar is het dertig jaar geleden en nog steeds weet niemand wat er nou precies gebeurd is. Paula heeft het gemis van oma Eelia nog steeds niet kunnen verwerken. Dan ontvangt ze een brief van een notaris over een erfenis die iemand haar heeft nagelaten. Op advies van Otto onderneemt Paula de reis naar Puumula. De erfenis heeft met oma Eelia te maken en brengt haar naar een klein eilandje, Helmisaari, met een verweerd huis, een ‘stuga’, erop. Het is daar dat Paula zichzelf weer langzaam leert ontdekken. Vanuit het verleden spreekt oma Eelia daar tegen haar: ‘Je bent een Fin, Paula. Je hebt ‘sisu’, de kracht die diep in je verborgen ligt. Dat waar je je aan vast kunt grijpen, als alles verloren lijkt. Iedere Fin heeft het. Dat is wie we zijn. Maar soms vergeten we dat weleens. Misschien heb je inmiddels je eigen ‘sisu’ gevonden. Maar als dat niet zo is, moet je ernaar zoeken. Vandaag. Niet morgen. Niemand weet wat morgen is. Je hebt alleen vandaag. Zorg ervoor dat je het niet tussen je vingers door laat glippen. Ik hou van je Paula. Zoals ik ook van je moeder houd en zelfs mijn kleindochter al een plekje in mijn hart heeft gekregen.’ Paula kan niet anders dan daar op dat kleine eilandje Helmisaari haar ‘sisu’ gaan zoeken, in de stilte van de eenzaamheid. Komt ze er ook achter wat er nu werkelijk met oma Eelia is gebeurd?
Op de cover zien we een ‘stuga’, een vakantiehuisje. Het ziet er mooi en niet verwaarloosd uit. Zou Paula het opgeknapt hebben? Is het de ‘stuga’ op Helmisaari? De titel De stilte van eenzaamheid, is prachtig gekozen. In De stilte van eenzaamheid vindt Paula zichzelf terug terwijl ze eerder steeds daarvoor op de loop is gegaan.
Deze roman is gebaseerd op de waargebeurde verdwijning van de 78-jarige Aili Sarpio uit het reumaziekenhuis in Heinola, Finland. Een mooi gegeven wat zich prima leent voor een mysterieus plot. Dat is kenmerkend voor de romans van Sandra Berg. Het karakter van Paula wordt sterk uitgediept, de andere personages blijven oppervlakkig. Wat mij betreft had het tempo van het verhaal wat hoger gemogen en de karakterontwikkeling van Paula wat minder. Nu valt de auteur regelmatig in herhaling en krijg je zelfs een beetje hekel aan Paula, omdat ze zo in haar slachtofferrol zwelgt. Gelukkig wordt het naar het einde toe beter, maar er had volgens mij meer in gezeten dan de drie sterren die ik nu geef.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
