Stand van zaken in de VS
Charles Groenhuijsen geeft in dit boek een levendig en breed overzicht van de actuele situatie in de Verenigde Staten. Het vertrouwen in de politiek is fors gedaald, van 75% in 1960 naar 16% in 2023. Deze ontwikkeling is ook in ons eigen land jammer genoeg duidelijk aanwezig.
Tegenstellingen
Het boek schetst aan de hand van feiten en citaten een goed en zeer leesbaar beeld van de publieke opinie, de maatschappelijke verhoudingen en de sfeer in de Verenigde Staten.
Om alles in één zin samen te vatten: “Er zijn al langer twee Amerika’s: conservatieven tegenover progressieven, gelovigen tegenover ongelovigen, hetero tegenover lhbtiq+, pro-life tegenover pro-choice, fossiel tegenover duurzaam, NRA tegenover Gun Control, minder immigranten tegenover meer nieuwkomers, geen hulp aan Oekraïne tegenover wel hulp, voor Israël of voor Palestijnen, wel NAVO-lid en geen NAVO-lid”(p. 26).
Daarmee zijn de meeste actuele kwesties en is de daarbij behorende polarisatie wel benoemd. Deze ontwikkelingen baren Groenhuijsen de nodige zorgen, ook omdat er een gerede kans bestaat dat Trump weer aan de macht komt, hetgeen de polarisatie alleen maar voedt.
De stand van zaken komt in 14 hoofdstukken aan de orde. Ieder hoofdstuk wordt ingeleid door twee tegengestelde citaten. Dan komt het onderwerp ter sprake in de delen: vooraf, verleden, heden en toekomst.
Het beeld dat uit al deze ontwikkelingen naar voren komt, is niet erg positief en zal voor wie de actualiteit in Amerika een beetje volgt, ook niet onbekend zijn. De sfeer in het land is nogal moeizaam, de verdeeldheid is bijzonder groot, de politiek is vaak vrij machteloos omdat het belangrijkste doel lijkt de ándere partij tegen te werken.
Iran-light
Groenhuijsen is – terecht – kritisch over de rol van conservatieve en evangelicale christenen die vaak een dominerende rol spelen in tal van debatten. Het is dat christelijke Amerikaanse nationalisme dat dit land helaas zo typeert. Het is wél zo dat het aantal kerkgangers geleidelijk terugloopt en dit zal invloed krijgen op het aantal kiezers van de republikeinse partij. Analisten zien dat nu al, alleen wordt het – nog – vertekend door het Amerikaanse kiesstelsel.
Groenhuijsen aarzelt maar schrijft het toch: “als Republikeinse en christelijke leiders hun zin krijgen, wordt Amerika een soort Iran-light” (p. 117). Hij beseft dat de vergelijking nogal gevaarlijk is maar wie het boek leest, begrijpt het wel. Er is sprake van gerontocratie (regering van oude mannen), autocratie (Trump eist teveel macht voor zichzelf op) en theocratie (het christelijk geloof krijgt een grotere rol dan andere godsdiensten).
Er zijn hoofdstukken over lhbtiq+, abortus en wapens. Een paar cijfers die mij troffen: jaarlijks vallen er in Amerika 49.000 doden door het gebruik van wapens en jaarlijks worden 3,6 miljoen mensen uit hun huis gezet omdat zij de huur niet hebben betaald. Het zijn slechts enkele feiten uit de vele die er in dit boek te vinden zijn. Toch blijft het boek zeer leesbaar.
Wie het boek leest en dan helemaal op de hoogte is van actuele ontwikkelingen in Amerika, kan gedeprimeerd raken omdat de analyse van dit land niet bepaald vrolijk stemt. Toch zit er ook een nuance in het verhaal omdat de secularisatie ook in de Verenigde Staten gaande is en het aandeel van de zwarte bevolking toeneemt en deze ontwikkelingen zullen op den duur electorale gevolgen hebben. Dat biedt hoop op verandering…
Charles Groenhuijsen studeerde geschiedenis en is journalist bij de Volkskrant en de NOS. Hij publiceerde diverse boeken waaronder Alles gaat voorbij. Zelfs Donald Trump.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
