Kwaliteitsvolle literatuur
[Recensie] Of de serie Vikings van Michael Hirst over Ragnar Lodbrok accuraat is, valt te betwijfelen, maar het zorgt wel voor een enorme boost in de populariteit van de Noormannen. Allerlei Viking-gadgets en boeken vliegen over de toonbanken als warme broodjes. Films, series en documentaires over de Vikingen scoren steeds hoge kijkcijfers. Zelfs Marvel doet mee aan de hype door Thor nieuw leven in te blazen.
Maar wie waren de ‘echte’ Vikingen? Hoe leefden ze? Waren ze echt zo gewelddadig? Sinds de geschiedenislessen van de lagere school ben ik er nieuwsgierig naar. Wat is mythe of legende en wat is waar gebeurd? Door hun grotendeels mondelinge overlevering is het vaak moeilijk uit te maken.
Neil Price, archeoloog en gespecialiseerd in Vikingen, heeft reeds verscheidene boeken over de geschiedenis van Scandinavië geschreven. Met De Vikingen, een nieuwe geschiedenis geeft hij ons een nieuwe inkijk in hun geschiedenis en probeert hij een antwoord te vinden op de vraag wie zij waren.
Het boek is opgedeeld in drie delen. In een eerste deel neemt Neil ons mee naar de periode voorafgaand aan die wij allemaal kennen als het ‘Viking-tijdperk’. Om een betere kijk te krijgen op wie ze waren geeft Neil een schets van het toenmalige wereldbeeld, maar dit vanuit het standpunt van de inwoners van Scandinavië. Hoe zagen zij de wereld, en waarom deden ze dat op die manier? Anders dan West- en Zuid-Europa waar men hoofdzakelijk monotheïstisch was, hadden de Vikingen veel verschillende goden. Hiernaast waren er heel wat woelige gebeurtenissen zoals de val van het Romeinse Rijk, enorme vulkaanuitbarstingen waarbij er grandioze stofwolken ontstonden (vergelijkbaar met de vulkaanuitbarsting in 2011 op IJsland). Hiernaast bleek ook mythologie een belangrijke plaats in hun samenleving te hebben.
Een tweede deel gaat over het Viking-tijdperk zelf waarbij hun diaspora centraal staat. In een derde en laatste deel ligt de focus vooral op de koloniën van de Vikingen en hun invloed binnen de rest van Europa, Azië en Noord-Amerika. En tot slot hoe hun tijdperk ten einde gekomen is.
‘… Wat al deze perspectieven gemeen hebben, is dat ze de toeschouwer die van buitenaf naar de Vikingen kijkt vooropstellen en eraan voorbijgaan hoe zij de wereld zagen… Dit boek gaat van de omgekeerde benadering uit en werkt van binnen uit naar buiten toe.’
Al vanaf de inleiding wist de auteur mij volledig te bekoren, hij maakt onmiddellijk komaf met onze koloniale en verouderde denkwijze. Vikingen worden meestal omschreven als een gewelddadig, bruut volk. Dit komt hoofdzakelijk voort uit overgeleverde oude historische documenten waar ze op deze manier werden omschreven. Voor de middeleeuwse monniken en geleerden, die deze documenten maakten, werden de Noormannen gezien als heidenen die in meerdere goden geloofden, wat haaks stond op hun eigen monotheïstische Christelijke traditie. Heidenen werd toen ook gebruikt als synoniem voor ‘wilden’, wat nu nog steeds gebruikt wordt om hen te omschrijven. Op deze manier worden de Noormannen doorheen de eeuwen heen op gelijkaardige manier omschreven, wat uiteindelijk heeft geleid tot het vertekend beeld dat we vandaag kennen over de ‘Vikingen’, als agressieve veroveraars zonder genade.
Op een zeer duidelijke manier maakt Neil Price komaf met eeuwenoude aannames en hij gaat op zoek naar wie zij nu echt waren. Het is niet makkelijk om het beeld van de Vikingen, die over duizenden jaren heen gevormd werd te doorbreken, maar de auteur is er voor mij met glans in geslaagd! Waar andere geschiedenis auteurs vaak eigen theorieën zullen creëren omdat er geen of niet voldoende bronnenmateriaal beschikbaar is, zal Neil zich niet wagen aan gissingen. Hij houdt zich enkel aan het beschikbare materiaal en dit is wat voor mij het boek zo sterk maakt! De Vikingen, een nieuwe geschiedenis is gebaseerd op feiten en bronnen, zoals het bij kwaliteitsvolle literatuur hoort.
De fans van de tv-serie Vikings en Marvel films zullen een ander beeld krijgen, maar wel een completer en correcter.
Het boek is een mooi naslagwerk dat geschiedenis op een boeiende manier weergeeft, bovendien bevat het handige kaarten, illustraties en een handige verklaring over de veelheid aan bronnen.
Op de backcover staat een citaat van Tom Hollander die het boek in één zin samenvat: ”Behoort tot de briljantste en origineelste boeken over de Vikingen die ik ooit heb gelezen” en ik kan niet anders dan dit alleen maar ten volle te beamen! 5 sterren!
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
