Industriële geschiedenis
Dit omvangrijke boek biedt vanuit zijn specifieke invalshoek een prachtige terugblik op de ontwikkeling van industrie en fabrieken in de 20e eeuw. De redacteur Bart Sorgdrager is een documentaire-fotograaf en verzamelaar van boeken. Uit zijn collectie boeken die door bedrijven en fabrieken zijn uitgegeven, heeft hij met medewerking van andere auteurs dit Engelstalige boek uitgegeven.
Een fotoboek van een bedrijf werd uitgegeven bij een jubileum of de komst van een nieuwe directeur. Het doel is promotie en de boeken stralen dan ook kracht en optimisme uit. Het bedrijf stáát er zelfbewust, met de mensen die er werken. De boeken zijn meestal in eigen beheer uitgegeven en waren dus niet in de boekhandel verkrijgbaar.
We zien in de vele voorbeelden foto’s van gebouwen, werknemers en facetten van het productieproces. Ook zijn er luchtopnamen, iets waar de KLM in haar bestaan al vroeg mee begon; de eerste opnamen zijn in 1921 gemaakt. De bedrijven zijn gevestigd in Groot-Brittannië, Europa en Noord-Amerika. Van ieder boek worden specificaties gegeven en het bedrijf wordt beschreven. De boeken zijn ingedeeld in thema’s als Nederland, vergeten schoonheid, traditie en innovatie, promotie, ijzer en staal.
Bekende namen
We komen in dit boek vele bekende namen tegen van autofabrikanten: Fiat, Ford (dit boek heeft een bijzondere vormgeving), Chevrolet, Renault, Opel en Volkswagen. Aanverwante fabrikanten zijn Continental en Dunlop, waar autobanden worden gemaakt.
Er zijn ook diverse fabrikanten van sigaren die destijds aanmerkelijk meer worden gerookt dan nu. We komen namen tegen als Willem II – met afbeeldingen van sigarenbandjes, die toen ook werden verzameld – Panter en Ritmeester.
De levensmiddelenindustrie is aanwezig met namen als Maggi, Côte d’Or, Mars, Van Nelle (die een puzzle van het kantoor in Rotterdam laat maken dat in 2014 tot Unesco Werelderfgoed werd verklaard), Unilever en Campari.
Andere bekende namen van fabrikanten die producten voor consumenten fabriceren, zijn AEG, Bruynzeel, Olivetti, Ignis, Telefunken, Bayer, Villeroy & Boch, kaarsenfabriek Gouda.
Opmerkelijk is de Nederlandse machinefabriek Artillerie-inrichtingen te Hembrug-Zaandam die ammunitie voor tanks en luchtdruk machinegeweren fabriceert. De fabriek werd met steun van het Marshall fonds in 1957 uitgebreid.
Sommige boeken hebben mooie titels zoals dat van Hoogovens Vuur aan zee en dat van Ten Cate De draad van het verhaal.
Het eerste boek dateert van 1890, het laatste van 2018 maar de meeste boeken werden in de eerste helft van de 20e eeuw uitgegeven. De PR van bedrijven vindt nu via social media plaats. Het heeft misschien ook iets te maken met het feit dat er toen anders tegen de – zware – industriële productie werd aangekeken. Men had toen nog amper oog voor de mileubelastende aspecten van fabrieken en deze voelden zich dan ook niet belemmerend om zich middels fotoboeken te presenteren. Ook de staatsmijnen in Limburg gaven een boek uit.
De boeken werden vaak luxe uitgegeven en waren rijk geïllustreerd. Daarom is het een beetje jammer dat de afbeeldingen in Factory Photobooks betrekkelijk klein van afmeting zijn. Natuurlijk, het boek zou nóg dikker zijn geworden maar het had aan de fotografie in de prachtige bedrijfsboeken wel meer recht gedaan en had de beleving van de lezer nog meer impact gegeven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
