Een nietszeggend avontuur
Iks en Ei hadden evengoed X en Y kunnen heten. De twee hoofdpersonages van de nieuwste Campert gedragen zich namelijk even kleurloos als die onbekende grootheden uit de wiskunde. Maar dat ze niettemin Iks en Ei heten geeft ze wel iets koddigs. Dit zorgt ervoor dat die twee basale figuren desondanks al van begin af aan sympathie opwekken.
Hun onnozele voorkomen moedigt dat ook aan. Bij gebrek aan een vaste relatie delen ze samen een uitermate klein, efficiënt ingedeeld kamertje. Ze verdienen de kost met een sullig baantje (de een bedient de papierversnipperaar op een administratiekantoor, de ander is beginnend ondernemer met een chronisch gebrek aan startkapitaal) en vullen hun vrije tijd met vaste ritueeltjes: het eten van kant-en-klaarmaaltijden voor de televisie, de afwas die om beurten wordt gedaan, het wekelijkse brave avondje uit met de eeneiige tweeling Zus en Zo waarvan ze al gewend zijn dat dat nooit op meer uitloopt. Maar op een dag besluiten Iks en Ei te breken met hun routinematige leventje, en besluiten ze op avontuur te gaan.
Dat blijkt niet makkelijk. De twee weten niet eens hoe ze dat moeten definiëren, avontuur, en waar ze het kunnen vinden of wat ze moeten doen om erdoor meegevoerd te worden. Ze wandelen dan maar wat rond op hun speciaal voor het avontuur vrijgenomen dag, ze kopen broodjes bij de bakker, rusten uit in een park, en drinken thee in een café. Die onbenullige dwaling door de stad levert soms komische momenten op, bijvoorbeeld wanneer de twee op de opening van een kunsthandel terechtkomen en met de moderne kunst die er hangt, evenmin als met het kunstminnende publiek dat er rondloopt en waarvan iedereen elkaar lijkt te kennen, geen raad weten.
Dat soort situaties danken hun geestigheid aan de onopgesmukte manier waarop ze zijn beschreven. Campert weidt niet uit over kleine details, nuances laat hij weg. Dit minimalistische werkje beperkt zich tot de essentie, vertelt op korte en bondige wijze wat de hoofdpersonen doen, zien en vooral bespreken. Dialogen zoals deze, vol simpele formuleringen, tekenend voor de knullige denkwijze van de heren, zijn dan ook schering en inslag:
‘“De kans lijkt me niet groot dat we het avontuur nog vinden,” zegt Iks.
Ei is het er na enig nadenken niet mee eens.
“De kans is even groot als toen we de deur uit gingen,” zegt Ei.
“Daar geloof ik niets van,” zegt Iks.
“Het is geen kwestie van geloof,” zegt Ei. “Het is als een lot uit de loterij. De kans dat je de hoofdprijs wint is iedere keer even groot.”
“Zeg maar klein,” zegt Iks.
“Klein of groot, de kans bestaat,” zegt Ei.
“De kans dat je hem niet wint is groter,” zegt Iks.’
Zulk gekissebis, aandoenlijk maar onbenullig, verzandt vaak in absurdisme. Wellicht vormt het een parodie op de alledaagse communicatie tussen mensen, die ook vol clichés en dooddoeners zit; veel wijsheid valt er niet uit te putten. Weliswaar roepen de belevenissen en de woordenwisselingen van de vrienden zo nu en dan een glimlach op, echt geestverruimend zijn ze niet. Wat dat betreft biedt Camperts vorige novelle, Dagboek van een poes, meer verfrissing. Verteld vanuit een origineel gezichtspunt, namelijk dat van de huiskat Poef, en vol vrolijke typeringen (zo heten haar baasjes steevast Rok en Bril), deed dat boek de veelzijdige creativiteit van Campert veel beter uit de verf komen.
Bij Dagboek van een poes steekt Het avontuur van Iks en Ei maar flauwtjes af. Het is te veel tot eenvoud teruggebracht om een diepe indruk achter te laten. De absurdistische passages doen het boek eerder oppervlakkig klinken dan dat ze nieuwe inzichten aan het licht brengen over de drijfveren van Iks en Ei. Dat die twee met hun doen en laten desondanks vertedering oproepen maakt nog wel wat goed, en zorgt tenminste voor een tijdelijk leesplezier.
