De toestand in de wereld in dierencartoons, 1947-1952
[Recensie] Dit boek voegt aan het bekende werk van Marten Toonder (1912- 2005) een tot nu onbekend onderdeel toe: de spotprenten die hij na de oorlog tekende voor drie weekbladen. Aan het eind van de oorlog had hij overigens in het illegale satirische blad Metro al met prenten de spot gedreven met het verzet, maar ook met het Militair Gezag dat in bevrijd gebied tijdelijk de scepter zwaaide. Dat was hem én Metro niet in dank afgenomen.
Hij maakte in 1947 en 1948 voor Elseviers Weekblad veertien prenten, waarop dieren uitgedost als mensen de spot drijven met de Nederlandse samenleving. Aanleiding was de naoorlogse actualiteit, zoals de ‘Politionele Acties’. Zijn prenten juichten die trouwens toe, vermoedelijk omdat hij de mening van de redactie moest tekenen – mogelijk de reden dat hij er snel weg was. In 1952 volgde een serie voor de Haagse Post, die net was gekocht door mr. G.B.J. Hiltermann, wiens populaire radioprogramma De toestand in de wereld de ondertitel van dit boek werd. In de 25 spotprenten, die wekelijks de voorpagina sierden, tekent Toonder opnieuw commentaar op gebeurtenissen in Nederland en nu ook kwesties in de wereldpolitiek. De dieren die politici voorstellen zijn moeiteloos herkenbaar: Churchill, Adenauer en Stalin en Nederlandse politici zoals Drees, Romme en Beel. Hij laat ook dieren landen symboliseren: de olifant is de Verenigde Staten bijvoorbeeld, de bulldog Engeland en de haan Frankrijk. In de bulldog herkent de lezer Bul Super en in de haan de markies De Canteclaer. Ten slotte maakte hij in 1952 ook nog twee prenten voor De Zakenwereld.
De inleiding geeft een boeiende geschiedenis van het gebruik van dieren op satirische prenten, en de verantwoording geeft veel extra informatie over de tijdschriften en de gebeurtenissen en personen die Toonder tekende. Dit boek is niet dik maar toch een belangrijke bijdrage aan de geschiedenis van de Nederlandse spotprent.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
