Acteren is de kunst van je anders voordoen
[Recensies] In ons leven zijn relaties belangrijk. En dan gaat het niet alleen om relaties met je levenspartner, kinderen, vrienden en bekenden en collega’s, maar ook om de relatie met jezelf. Hoe ga je om met wat op je levenspad komt? Hoe ziet je zelfbeeld eruit?
Dit thema is een constante in de romans van Peter Mulhuijzen (1941). Hijj heeft een aantal psychologische romans geschreven waarin hij de psyche van de personages tot de kern afpelt. Niet zo verwonderlijk, want hij is van huis uitklinisch- en ontwikkelingspsycholoog en sinds 1980 actief als managementcounselor. In zijn romans speelt de parallelle wereld een rol. Zo ook in Moordstuk, zijn eerste spannende boek.
Een klassieke whodunnit
“Iedereen die je ontmoet draagt een onzichtbaar bordje waarop drie dingen geschreven staan: Zie je mij? Ben je geïnteresseerd in mij? Geef je om mij?” Dit zijn zinnen uit het begin van het verhaal die constant in je hoofd blijven hangen als je Moordstuk leest.
Het verhaal lijkt op een klassieke whodunnit. Tijdens de première van een toneelstuk in Ravensville, Australië, wordt de regisseur neergeschoten door een van de hoofdrolspelers. Toch blijkt het ingewikkeld om de zaak rond te krijgen. Was het moord of toch een ongeluk? Er wordt een toprechercheur van de Homicide Branch uit Brisbane ingehuurd.
Mayn Powell, een van de medespelers in het stuk en gepensioneerd psychotherapeut, heeft zo zijn eigen gedachten over wat er gebeurd is en gaat zelf op onderzoek uit. Hij duikt in de psyche van de personages. Er ontstaan zo twee verhaallijnen. Mayn communiceert niet altijd met de politie, hetgeen tot wrijvingen leidt.
Wraak, liefde, bedrog, seksuele verleiding, overspel, jaloezie
Zoals bij een echte whodunnit zit de spanning vooral in de plotwendingen, het op een dwaalspoor brengen van de lezer, de theorieën. Men is op zoek naar het motief van de moord: wraak, liefde, bedrog, seksuele verleiding, overspel, jaloezie, erkenning… Het zijn kleine aanwijzingen, zorgvuldig verstopt in het verhaal, die de weg wijzen naar de uiteindelijke dader. En vaak is het plot de grote verrassing van het verhaal. Je komt dit allemaal tegen in Moordstuk.
En toch is dit verhaal anders, gelaagder, waardoor het een typisch Mulhuijzenboek is. Zo is er Mayn Powell, die met zijn vrouw in de outback is komen wonen. Mayn probeert ‘wandelend’ door het slaperige stadje Ravensville in de outback Australië een moord op te lossen. Past perfect op de auteur zelf die elf jaar in de outback woonde en werkte als psychotherapeut.
In Moordstuk is ook sprake van een parallelle wereld. Een toneelstuk brengt mensen in een andere wereld waarin ze een rol spelen. Het toneelstuk heet ‘Murder Undone’. Toepasselijk: men zou willen dat de moord niet plaats had gevonden. En je ziet in het verhaal de wereld van het toneelstuk en de echte wereld met elkaar verbonden worden: “Je pendelt tussen de werkelijkheid en de toneelwereld van de illusie”, schrijft Mulhuijzen.
Sterven door een misverstand
In de eerste hoofdstukken wordt er gerepeteerd en worden als het ware de decors klaargezet. Ook de vorm van het klassieke drama zie je terug in het verhaal: expositie, intrige, climax, catastrofe en peripetie (inzicht/oplossing). Inhoudelijk is er sprake van een parallelle wereld, in dit geval de verbinding met de mythische wereld (Griekse mythologie). Zo is er de relatie met het klassieke Griekse verhaal van Ovidius ‘Pyramus en Thisbe’. Dat verhaal gaat over twee geliefden die niet met elkaar mogen trouwen, elkaar zullen ontmoeten en op een dramatische manier door een misverstand sterven.
Ook bij Shakespeare komt dit verhaal in zijn Midsummer-Night’s dream voor en zelfs de Westside Story verwijst ernaar, volgens de auteur. Het klassieke verhaal van Bellerophon gaat over de donkere kanten van het leven waarbij Bellerophon het veelkoppige monster Chimaera doodt: de rechtvaardigheid overwint. Mulhuijzen schrijft dan: “We hebben allemaal een innerlijke chimaera die we keurig verborgen hebben.” Er zijn verwijzingen naar films of muziek: de Enigma-variaties van Elgar (een werk bestaande uit één thema en veertien variaties, die allemaal een portret zijn van de vrienden van de componist en een karaktertrek van hen weergeven). Deze elementen maken Moordstuk tot een rijk boek.
Mulhuijzen creëert levensechte personages. Mayn geeft je af en toe de kriebels door zijn ‘alwetendheid’. De personages worden ontleed tot hun essentie. Vanwege de psychologische kant van Moordstuk zou je dan ook beter kunnen spreken van een whydunnit.
Mulhuijzen laat de verhaallijnen verspringen, waardoor je zelf aan het speuren gezet wordt. De Australische ‘tongue’ (gelukkig is er een verklarende woordenlijst toegevoegd) en de beschrijvingen van het landschap zorgen ervoor dat de setting authentiek is. Ook hier zijn het details die je doen smullen: Mayn komt uit Engeland en Aussies hebben niet zoveel met Engelsen op.De metafoor van het toneelspel is prachtig. Om met Mulhuijzen te spreken: “Acteren is de kunst van je anders voordoen, pretenderen dat je iemand anders bent”. Maar het gaat er natuurlijk om wie je echt bent. En dat blijkt uit de ontknoping.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
