Echte liefde doet angst verdwijnen
Het stilstaan bij jezelf, doorgronden wie je echt bent, je zelfbeeld, het omgaan met relaties zijn thema’s die in het werk van Peter Mulhuijzen steevast terugkomen; ook in zijn nieuwe, vuistdikke roman De hemel heeft z’n prijs. In deze roman speelt bovendien de vraag wat ware liefde is een belangrijke rol. “Wat is het verschil tussen ware liefde en wat liefde werkelijk is” kun je beschouwen als het hoofdthema van deze roman.
We kennen het allemaal wel: angst voor het onbekende, de vrees afgewezen te worden (waardoor je je gekwetst voelt), bang zijn niet geaccepteerd te worden, je schamen. Als je bevreesd bent tekort te zullen schieten dan heb je last van faalangst. Vaak is die angst terug te voeren op een ervaring in het verleden. En dan kun je ook nog bang zijn om tekort gedaan te worden door anderen. In de psychologische roman De hemel heeft z’n prijs speelt angst een rol en dan voornamelijk angst die verdrongen is. Je kunt je angsten pas overwinnen als je de moed hebt ze onder ogen te zien. Dan pas ligt de weg naar het geluk, de ware liefde, open. “Waar liefde is, kan angst niet zijn.” Ziedaar de verklaring voor de titel.
Menage à trois
Richard is het kernpersonage in de roman. Hij is zestig jaar, woont in de Cotswolds in Engeland, in de buurt van Stow-on-the-Wold. Hij is bedrijfsadviseur en schrijver, en zijn laatste boek met de veelzeggende titel Warm hart, koude voeten is goed ontvangen. Hij is getrouwd met Helen, die de neiging heeft zich terug te trekken in haar binnenwereld als ze zich ‘bedreigd’ voelt. Met Richard is iets vreemds aan de hand. Hij heeft het steeds over ‘hemelse liefde’ en heeft een ‘code’ die luidt dat seks zonder liefde een holle beleving is. Hij is daar heel strikt in. Dan verschijnen er achtereenvolgens twee vrouwen uit zijn verleden die nog altijd verliefd op hem zijn en Richard voor zich opeisen: Denise en Silke. Richards echtgenote Helen is verbaasd, te meer daar Richard nooit iets over die relaties heeft verteld. Dat geeft spanningen bij iedereen, wat leidt tot pittige discussies, elkaar verstoten of vermijden, agressief gedrag, zelfs intimidatie. Maar naarmate duidelijker wordt wat ieders geheim is waardoor hij/zij verdwaald is geraakt in het leven en zo koortsachtig op zoek is naar de liefde van Richard (die voor alle drie de vrouwen de perfecte man lijkt), krijgt men ook begrip voor elkaar. Moet Richard voor één vrouw kiezen of moet hij voor Helen, Denise én Silke kiezen? Iedere relatie die hij met een van die vrouwen heeft gehad, heeft hem namelijk ‘rijker’ gemaakt. De bal ligt bij Richard.
Proces
Bij echte liefde gaat het om vertrouwen, eerlijkheid, openheid. Het proces, en dat is complex, dat de personages doormaken, ontleedt Mulhuijzen tot op het bot. Hij doet dat op een indringende wijze, stap voor stap, al moet gezegd worden dat bijna ieder van de personages een geheim met zich meedraagt. Dat geeft de indruk van overkill, al lijkt de schrijver hiermee aan te duiden dat ieder van ons z’n (onbewuste?) geheimen heeft.
Door de tijd te nemen is de handeling enerzijds traag, maar geeft het anderzijds de ruimte om de psychologie van de personages perfect uit te diepen. Het begint ermee dat ieder een beeld van zichzelf heeft, een beeld waarin twijfel, angst, hunkering en geheimen een rol spelen. Elk van hen hoopt de ware liefde, het geluk te vinden: de vrouwen bij Richard, terwijl hijzelf nog altijd zoekt naar wat voor hem ware liefde is. Eenieder volgt een bepaalde strategie om zijn doel te bereiken en in het plot van het verhaal komt de conclusie. In de ontknoping blijkt ook Richard een geheim te hebben, een traumatisch moment uit het verleden dat hij verdrongen heeft. Hij noemt het zelfverloochening. “Dat betekent iets ontkennen wat belangrijk voor je is… iets wezenlijks van jezelf.” Alle blokkades worden opgeruimd. “Loslaten is een keuze met het verstand en losmaken de actie die erop volgt.”
Cursieve stukjes
Mulhuijzen weet de spanningsboog goed vast te houden. Dat doet hij door nieuwe wendingen in het verhaal aan te brengen, door te wisselen van perspectief, door uitstapjes te maken naar de geschiedenis. Details geven de roman alleen maar meer diepgang. Niets is toeval in deze roman! Richard gelooft niet voor niets dat alles in het leven op de een of andere manier met elkaar verbonden is. Zo is Silke lichamelijk gehandicapt. Ze moet geopereerd worden, want ze wil er voor Richard zo goed mogelijk uitzien. Lichaam en geest moeten in balans zijn.
Dan zijn er de cursieve stukjes in het verhaal die steeds iets langer worden. Die gaan over een van de personages en geven precies het proces aan dat die persoon heeft doorgemaakt.
Het oordeel van Paris
Het verhaal valt in vier delen uiteen. Het slotdeel heeft als titel ‘Het oordeel van Paris’. Dit verwijst naar de Griekse mythologie. Paris was de zoon van de Trojaanse koning Priamus. Deze knappe jongeman moest in opdracht van oppergod Zeus beslissen welke van de drie godinnen de mooiste was: Aphrodite, Hera of Athena. Lang twijfelde hij, hij vond ze alle drie even mooi, maar hij koos uiteindelijk voor Aphrodite. Richard is de ‘Paris’ uit dit boek en de drie vrouwen kun je vergelijken met de godinnen. Hera, de godin van de macht, Athena van de strategie en wijsheid en Aphrodite die Paris beloofde dat zij hem zou helpen de liefde van de schoonste vrouw op aarde te verwerven: Helena. Ongetwijfeld is Helen, de enige vrouw waarmee Richard getrouwd is en blijft, een verwijzing naar Helena. Silke (dat betekent ‘hemels’) Kaufmann (let op de achternaam) is de vrouw die Richard de grootste rijkdommen belooft en verwijst naar Hera. Denise is de vrouw van de strategie/wijsheid en verwijst naar Athena.De hemel heeft z’n prijs is een diepgravende roman waarvoor je de tijd moet nemen. Net zoals dat is bij oprechte liefde. Mulhuijzen voert daartoe Erich Fromm op: “Onvolwassen liefde zegt: ik hou van je omdat ik je nodig heb. Volwassen liefde zegt: ik heb je nodig omdat ik van je hou.” En voor Richard is echte schoonheid een combinatie van mooi vanbuiten én vanbinnen. Iets om over na te denken.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
