Verhalen en gedichten over Barneveld tijdens en kort na de oorlog
[Recensie] ‘Vijfenzeventig jaar vrijheid.’ Dat is het overkoepelende thema van Nooit meer spertijd, het debuut van Stichting Schrijfgenootschap Barneveld. Het boek bevat verhalen en gedichten van veertien auteurs, aangevuld met bijdragen van zeven leerlingen. Het voorwoord is geschreven door de burgemeester van Barneveld, Asje van Dijk. In de vorm van foto’s is ook de visie op vrijheid van veertien lokale kunstenaars aan de uitgave toegevoegd. Het levert een prachtig boek op, afwisselend in woord en beeld, in verhaal en gedicht.
Oorspronkelijk zou het boek op 17 april gepresenteerd worden, de dag dat Barneveld vijfenzeventig jaar bevrijd was. In verband met het Coronavirus is ervoor gekozen om de presentatie uit te stellen tot 25 september 2020. Dan wordt er ook een tentoonstelling van de Stichting Kunstcollectief Barneveld geopend met als thema ‘Vijfenzeventig jaar vrijheid’. Een gedeelte van de tentoongestelde kunstwerken zijn ook in het boek te bewonderen.
Nooit meer spertijd, verhalen om nooit te vergeten. Verhalen van ooggetuigen die herinneringen ophalen aan een hongertocht of aan een dag die nooit voorbijging. Gedichten zoals Razzia van Gerard Eijk of Gevrijwaard van Gea van Drie, vertellen over bange gebeurtenissen die soms wel en soms niet goed aflopen. Niet alle verhalen hebben met de Tweede Wereldoorlog te maken, maar de meeste verhalen wel. Alle verhalen en gedichten hebben als gemeenschappelijk thema ‘Vrijheid’. Vrijheid is blijheid, dat is bijvoorbeeld te zien op het schilderij van Manuel Boonzaaijer die de Langstraat op 17 april 1945 vastlegde. Of op het doek beleefde vrijheid van Ton van Dieën.
Indrukwekkend is het verhaal Rifka van Maria Boonzaaijer, het verhaal van de Joodse Rifka die in een achterkamertje van een wolwinkeltje woonde en vriendschap sloot met een jong meisje dat ook van woorden hield. Rifka wilde na de oorlog literatuur gaan doceren, een droom die nooit uit zou komen. Het verhaal De dappere vrouwen van Zonneland van Dieta Malenstein loopt gelukkig beter af. Het vertelt hoe tante Jacq en tante Jet dertien Joodse kinderen lieten onderduiken in hun kindertehuis. Ook hielpen ze het lokale verzet met schuilplaatsen. Toen tante Jacq werd opgepakt, brak ze niet en verdroeg ze alle martelingen en vernederingen om de anderen in veiligheid te houden. Ook kamp Westerbork kreeg haar niet klein. Na de oorlog pakte ze de draad weer op en zei ze tegen zichzelf: ’Blijf niet treuren om wat er is gebeurd, maar kijk vooruit en help je opvangkinderen om iets van hun toekomst te maken’.
Al met al een prachtig boek dat nu toch al te koop is, laten we vijfenzeventig jaar vrijheid vooral met elkaar vieren! Nooit meer spertijd is perfect afgewerkt en met goede afwisseling van woord en beeld.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
