Dicht bij het Duitse leger in WO II
[Recensie] De Tweede Wereldoorlog werd een ‘totale oorlog’ toen Hitler besloot om Rusland aan te vallen. Daarmee pleegde hij niet alleen inbreuk op zijn verdrag met Stalin maar groef hij uiteindelijk ook zijn militaire en politieke graf.
Dit boek Oostfront is thematisch ingedeeld en is meer dan een fotoboek want de toelichting is zorgvuldig en gedetailleerd. De foto’s zijn uit de periode die de ‘gloriejaren’ van het Duitse leger worden genoemd gedurende de operatie Barbarossa (de aanval op Rusland) en operatie Blau (de opmars naar Stalingrad). Vanaf 1943 zijn er minder foto’s overgeleverd.
De foto’s hebben duidelijk een propagandistisch karakter. Ze tonen sterke en opgewekte mannen die poseren bij hun materieel en overtuigd zijn van hun slagkracht en de komende overwinning. Dat wordt ook duidelijk in het vernietigde materieel van het Rode Leger, de platgebrande en verwoeste dorpen, de Russische krijgsgevangenen en de Russische bevolking die zich overrompeld voelt door de Duitse slagkracht.
Het boek is helder van opzet en kent drie delen: Grondoorlog, Oorlog in de lucht en Achter de linies
Specifiek beeld
Dit boek Oostfront is om meerdere redenen interessant. Het straalt de Duitse zelfverzekerdheid uit gedurende de beginperiode van operatie Barbarossa. Goebbels hechtte veel waarde aan fotografie en binnen het Duitse leger was dan ook een goed georganiseerde afdeling die als taak had om de vorderingen vast te leggen die aan het thuisfront kon worden getoond. Dat geldt in bijzondere mate voor de foto’s waarop Hitler in 1941 in Oekraïne de troepen bezoekt.
Interessant is een foto van Nederlandse vrijwilligers onderweg naar het front. Indrukwekkend is de foto van een begraafplaats van Italiaanse soldaten. Op de kruisen zijn hun helmen neergelegd. Een gruwelijke foto is die van opgehangen partizanen als Duitse vergelding na een aanslag.
Vermeldenswaardig is dat de mensen op de foto’s in dit boek niet poseren en dat ze niet in scène zijn gezet. Juist omdat ze ‘zomaar’ werden gemaakt, geven ze vanuit Duits perspectief een interessante kijk op de beginperiode van operatie Barbarossa.
Er zijn geen harde foto’s van de oorlog en gevechten. Duitse verliezen en de aftocht komen in dit boek niet naar voren. Oostfront draagt het beeld uit dat het thuisfront moest bevestigen in de komende Duitse overwinning.
Oorlogsmaterieel
Wie in oorlogsmaterieel is geïnteresseerd, zal in dit boek veel informatie vinden over Duitse typen tanks, pantserwagens, halfrupsvoertuigen, vliegtuigen en militairen. Het leger is niet voldoende voorbereid op de omstandigheden die mede fataal zullen worden. Op 10 september 1941 luidt een communiqué van de Wehrmacht: “Koud en grijs weer, met nu en dan stortregens. Wegen nog steeds onbegaanbaar”(p. 124).
Het kantelpunt van de oorlog aan het oostfront is in december 1942: de slag om Stalingrad, berucht om zijn langdurigheid in de Russische winter. Aan beide zijden vielen er vele slachtoffers en ook de bevolking van Stalingrad – evenals de delen van Rusland die door Duitsland onder de voet werden gelopen – heeft hier zwaar onder te lijden gehad. 31 januari 1943 gaf het Duitse leger de strijd op en werd het door het Rode Leger in westelijke richting teruggedreven.
Anthony Tucker-Jones is voormalig inlichtingenofficier. Hij heeft zich gespecialiseerd in militaire geschiedenis en heeft voor dit boek Oostfront geput uit het archief van Ian Spring, dat 32.000 foto’s bevat en daarmee de grootste collectie foto’s van de Tweede Wereldoorlog is.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
