Wie de tijd bezit, heeft onbegrensde macht!
Momo en de tijdspaarders werd in de jaren 70 voor het eerst gepubliceerd in het Nederlands. Dit jaar gaf uitgeverij Lemniscaat het boek een nieuw omslag en verscheen een neiuwe uitgave. Een goede zet, want ondanks dat het boek in 1973 is geschreven, is het actueler dan ooit.
Oud amfitheater
Momo woont alleen in een oud amfitheater, in een armoedig gedeelte van de stad. Ze heeft niet veel, maar door de mensen uit de buurt kan ze in het amfitheater blijven wonen. De stad waar Momo woont wordt geteisterd door grijze mannen met een sigaar en een aktetas die tijd van mensen afpakken. Dit doen ze door de mensen in te laten zien dat ze geen tijd moeten verliezen, maar het efficiënt moeten besteden. Hierdoor is iedereen aan het haasten en wordt het leven kil en koud. De mensen worden tijdspaarders. De grijze heren worden steeds machtiger en Momo’s vrienden lijken geen tijd meer voor elkaar te hebben.
Michael Ende (1929-1995) is een van de belangrijkste Duitse auteurs. Hij studeerde kleinkunst en werkte eerst als acteur bij een aantal provinciale schouwburgen. Vanaf 1954 ging hij aan de slag als auteur. Hij schreef van alles en nog wat, van boeken en kritieken tot aan filmscripts en liedjes. Ende schreef zowel jeugdboeken als boeken voor volwassenen. Hij is vooral bekend geworden door zijn boek Het oneindige verhaal. Ook Momo en de tijdspaarders is bij het grote publiek niet onbekend. In 1974 ontving Ende voor dit boek de Duitse jeugdboekenprijs.
Haar vrienden
Momo heeft niet veel als ze in het amfitheater gaat wonen. Je weet eigenlijk niks over haar verleden, of ze ouders heeft of niet of waar ze vandaan komt. Het is alleen bekend dat ze niet naar een kindertehuis wil. Daar is ze al eens in gestopt, maar daar werd ze geslagen en toen is ze ontsnapt. De mensen uit de buurt zorgen allemaal een beetje voor haar, dat is makkelijker dan als één iemand voor haar moet zorgen. Zo leert Momo iedereen kennen en worden het haar vrienden.
Het boek is opgebouwd in drie delen. In het eerste deel leer je meer over Momo: hoe ze in het amfitheater is komen wonen, hoe iedereen naar haar toekomt als ze ergens mee zitten (Momo kan immers heel goed luisteren en daardoor vertellen mensen haar van alles, waardoor ze zelf weer tot een oplossing komen) en hoe ze met de kinderen uit de buurt de mooiste verhalen en spelletjes bedenkt.
Het tweede deel gaat over de grijze heren. Je leest over hoe ze bij iedereen op bezoek gaan, hoe ze te werk gaan en hoe ze van de mensen tijdspaarders maken. Tot slot lees je in het derde deel over de grote ontknoping en over hoe het afloopt. Het boek leest bijna als een avontuur. Lukt het Momo om haar vrienden terug te krijgen en kan ze de grijze heren verslaan?
De grijze heren zijn eigenlijk best eng. Ze zijn geen mensen, eigenlijk zijn ze niets. Ze hebben alleen maar de gedaante van mensen aangenomen. “Ze ontstaan, doordat de mensen hen de gelegenheid geven om te ontstaan.” Als ze bij je op bezoek zijn geweest, dan weet je daarna niet meer dat ze er zijn geweest. Je weet alleen nog dat je besluit om tijd te sparen vast staat. Alles moet sneller, je ziet minder mensen en je neemt nergens meer de tijd voor, alleen maar om tijd te besparen. “Er was iets als een blinde bezetenheid over hem gekomen.”
Soms voelt het verhaal heel surrealistisch aan, bijvoorbeeld wanneer de grijze heren zich op de vuilnisbelt hebben verzameld en er eentje voor de rechter moet verschijnen. Of als er een schildpad is die Momo komt helpen en teksten op haar pantser kan laten verschijnen. Hierdoor voelt het soms een beetje te vreemd aan en lijkt het wat ongeloofwaardig.
Momo en de tijdspaarders is een boek van alle tijden, want het is nog steeds ontzettend actueel. Het laat zien dat als je altijd alleen maar aan het haasten bent, je niet gelukkig wordt. Het is belangrijk om na te blijven denken en tijd voor jezelf te nemen. Daarnaast laat het zien dat je heel eenzaam kan worden, als je alleen maar aan jezelf denkt en geen tijd meer over hebt voor je vrienden. Momo laat zien dat je vriendschap nooit op moet geven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
