Nirwana is een boeiende vertelling
Bescheidenheid siert geen mens moet de uitgever van Tommy Wieringa hebben gedacht en schreef zijn naam met koeienletters, groter dan de titel, op de rug van zijn nieuwe roman, Nirwana. Mocht iemand daaraan nog twijfelen, Wieringa wordt tot de groten in de Nederlandse literatuur gerekend.
Het is natuurlijk wel wat als de twee bekendste hedendaagse schrijvers beiden met een vuistdikke roman dit literaire jaar opluisteren. Ilja Leonard Pfeijffer heeft een opmerkelijk succes met zijn Alkibiades en nu ligt daar Nirwana van Wieringa. Een geschiedschrijving van de afgelopen eeuw aan de hand van de steenrijke familie Adema.
Bruin verleden
Het is een ambitieuze roman. Hoofdpersoon Hugo Adema, succesvol schilder maar na de breuk met zijn grote liefde al enige tijd zonder inspiratie, poogt af te rekenen met het bruine verleden van zijn grootvader Willem Adema. Ooit SS´er, die halverwege de Tweede Wereldoorlog overstapte naar het ´verzet´.
Van Wieringa kennen we naast zijn romans de vele columns, waarin hij zijn opvattingen niet onder stoelen of banken steekt. Een groot optimist is hij niet. Hij ziet de wereld aan fossiele vlijt ten onder gaan, maar ziet geen mogelijkheid die ondergang te stoppen. Waarmee we bij het thema van Nirwana zijn aangekomen.
Vuur dat ons zover heeft gebracht, maar nu onze ondergang dreigt te worden. En de familie Adema als grootverdiener en dienstverlener aan de olie- en gasindustrie staat model voor die geschiedenis. Grootvader Willem´s bruine geschiedenis wordt min of meer met de mantel der liefde bedekt. En Hugo stelt zich na het vinden van dagboeken uit de oorlog tot doel die mantel af te trekken.
Dat stelt hem ook weer in staat terug te keren als belangrijk schilder met een reeks op de dagboeken gebaseerde schilderijen. Voor wie mocht denken dat een dergelijke roman licht saai zou kunnen zijn, meteen maar de geruststelling dat dit zeker niet het geval is. Wieringa kan schrijven en weet de aandacht vast te houden.
Diepe achtergrond
Meer dan vierhonderd pagina´s sleept Wieringa de lezer mee. Geen moment is er de neiging het boek terzijde te leggen. En wanneer dit fysiek toch even noodzakelijk is, neemt het je zonder aarzeling weer mee. En toch, wanneer je dan aan de laatste pagina toe bent, is er twijfel. Wat heeft Wieringa nu beoogd? Een mooie roman met een diepe achtergrond of een diepe achtergrond opgehangen aan een mooi verhaal.
Je krijgt geen sympathie voor Hugo Adema, noch heb je een hekel aan hem. Het blijft een enigszins oppervlakkig portret. Dit terwijl Wieringa´s stellingname allerminst oppervlakkig is. Al loop je het risico dat de actualiteit je inhaalt, als je je druk maakt over de opkomst van Thierry Baudet.
Dat dit alles tijdens het lezen zeker niet stoort, maar pas achteraf doordringt, bevestigt de brille van Wieringa. Wat wel stoort is het ontbreken van de humor, die in zijn vorige romans wel aanwezig is. Dit ondanks het feit, dat hij de schrijver Tommy Wieringa met enige zelfspot in de roman opvoert. Eigenlijk is dat jammer, want dit boek is ondanks de genoemde bedenkingen zeker de moeite waard.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
